Boek- China tegen de Verenigde Staten van Amerika (1)

In 2018 verscheen het boek  over “China tegen Amerika, de nieuwe Koude Oorlog?” van de Britse China specialist Jude Woodward.(*). Is er in de 21e eeuw, na de Sovjet-Unie in de 20e eeuw, terug een rivaal van de VS in wording? De auteur schetst in haar boek een sterk gedocumenteerde analyse van de verhouding tussen beide grootmachten. (eerste van drie bijdragen)

In zijn inaugurale rede in januari 2017 had Trump het al over “Amerika weer groot maken”, “Amerika eerst” . Hij gebruikte Twitter om uit te varen tegen alle vormen van multilateralisme in de internationale betrekkingen. Hij  twitterde zijn vingers ‘krom’ in zijn aanvallen op de Verenigde Naties (de Wereld Gezondheidsorganisatie), de Wereldhandelsorganisatie), het breken met het Klimaatakkoord en het opzeggen van het nucleaire akkoord met Iran, nieuw zijn ook de aanvallen op de Europese Unie en Duitsland en NAVO-leden, de hybride oorlog tegen Rusland, Iran, Venezuela, Cuba.

Pivot to Asia

Een denkfout die volgens de schrijfster Jude Woodward in haar boek “China tegen Amerika, een nieuwe Koude Oorlog?(*) kan gemaakt worden is, dat we Donald Trump zouden banaliseren, als een wat primitieve vastgoedoligarch, met oranje haardos. Achter die oranje kop zit echter een economische- en intellectuele wereld. De auteur verwijst naar de intellectuele fundering van het discours van Trump. In mei 2017 enkele maanden na het aantreden van Trump verscheen in de Wall Street Journal een artikel van de hand van de toenmalige nationale veiligheidsadviseur generaal H.R. McMaster en de directeur van de National Economic Counsel Gary Cohn. Het kernpunt was dat de auteurs de Chinese president Xi Jinping aanvielen, na zijn indrukwekkende toespraak in het Davos- forum van 2017 echter zonder hem bij naam te noemen. Xi Jinping had toen gezegd: “Naties hebben belangen die elkaar voor een groot deel overlappen. Ze zijn afhankelijk van elkaar. Alle landen hebben het recht zich te ontwikkelen. Tegelijk dienen ze hun eigen belangen in een bredere context te zien en deze niet na te streven ten koste van anderen”. De adviseurs van Trump antwoordden in de Wall Street Journal: “De mondiale gemeenschap bestaat niet. De wereld is een strijdperk waarin landen, niet- gouvernementele actoren en bedrijven actief zijn en mekaar beconcurreren…We ontkennen deze elementaire aard van de wereldpolitiek niet, maar aanvaarden hem”. De Britse schrijfster van het boek zegt hierop dat die woorden vertrouwd klinken en geworteld zijn in de rechtse, neoklassieke economische wetenschap.

President Donald Trump heeft de politieke richting Azië geïntensiveerd, maar de beleidsomslag werd al ingezet door Barack Obama, (foto) zijn voorganger van 2008-2016. Dat werd voor het eerst duidelijk beschreven in een markant artikel door de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton onder de titel America’s Pacific Century. De Verenigde Staten staan op een keerpunt zei ze, een fundamentele heroriëntatie van het buitenlandbeleid. Azië was de aanjager geworden van de geopolitiek en om ons “leiderschap in stand te houden, onze belangen veilig te stellen en onze waarden te verspreiden is het essentieel dat de VS als macht in de Pacific hetzelfde soort investeringen zouden doen als na de Tweede Wereldoorlog, toen we een uitgestrekt en duurzaam trans-Atlantisch netwerk (NAVO-EU) van instellingen en relaties hebben ontwikkeld”. De afgelopen tien jaar zei  minister H. Clinton was de aandacht naar het Midden-Oosten, Irak en Afghanistan gegaan. De VS moeten slim zijn, en hun middelen naar de uitgestrekte regio Azië- Pacific dirigeren. Dit beleid raakte bekend als de “pivot to Asia” (= de wending naar Azië). Voor Clinton, en haar baas president Barack Obama, is China de grootste uitdaging voor de Amerikaanse staatkunde in deze eeuw.

De economische opkomst van China

Door de gestage economische groei, haalde China Duitsland in 2007 in en drie jaar later Japan, waarmee China de op één na grootste economie ter wereld werd. In 2009 werd China het land met de grootste export ter wereld en de op één na grootste importeur. In 2013 haalde het de VS in als grootste handelsnatie ter wereld. In 2013 verdrong China de VS ook als ’s werelds grootste industriële producent. In een enorm tempo (meer dan 10% per jaar) steeg de totale industriële productie in China volgens cijfers van de Verenigde Naties (VN) van 61% van het Amerikaanse niveau tot 125% in 2013! In datzelfde jaar bedroeg de industriële productie 335% van  die van Japan en 389% van die van Duitsland! Groeicijfers van China mogen niet doen vergeten dat China nog niet lang geleden een ontwikkelingsland was en nu nog in grote delen van het land. De Amerikaanse dominantie is nog steeds geschoeid op de dollar als wereldwijd de belangrijkste valuta, de Amerikaanse technologie is nog steeds geavanceerder. Volgens Forbes Global van 2016 staan er 39 Amerikaanse ondernemingen in de top 100 en maar 15 Chinese. Niettemin is de Chinese groei een uitdaging voor de VS. China is  nog niet groot of ontwikkeld genoeg om een volledig economisch alternatief te bieden voor de ontwikkelde kapitalistische economieën. Maar volgens de auteur wel al voor minder ontwikkelde regio’s in Azië, Latijns-Amerika en landen ten zuiden van de Sahara in Afrika.

China was al jaren steeds belangrijker geworden voor de VS, maar kwam pas bovenaan de agenda te staan bij de verkiezing van Barack Obama in 2008. Toen de financiële crisis de Amerikaanse economie aan het wankelen bracht,  en tegelijk het overschot van China op de handelsbalans met de VS een historisch hoogtepunt van 268 miljard dollar bereikte, viel de kwestie niet langer te negeren.  Vele pogingen om de concurrentie door China te beperken waren ondoeltreffend. De auteur geeft het volgende voorbeeld uit de vele. Toen de VS onder Obama in 2012 een invoerheffing van 30% op Chinese zonnepanelen invoerden, vanwege vermeende dumpingpraktijken  had China daar wel last van, maar het kondigde prompt ook een heffing aan op Amerikaanse polysilicium, een grondstof voor zonnepanelen. Het is niet simpel om economische sancties te treffen die de Chinese groei hadden kunnen tegenhouden of bevredigend afremmen die niet tegelijk een bedreiging voor de VS-economie inhielden

Economische strafmaatregelen  hebben een beperkte impact. Daarom dat de VS trachtten China over te halen om een aantal neoliberale beleidsmaatregelen te nemen zoals privatisering, deregulering, terugtrekken van de staat uit de economie, en stoppen van subsidies. Hierdoor zou de Chinese economie open komen te staan voor Amerikaanse goederen en kapitaal. Dergelijke tactieken hadden goed gewerkt in het Rusland van Boris Jetsin (foto), waar een Amerikaanse shocktherapie met tientallen Westerse adviseurs in de ministeries en in het Kremlin,  had geleid tot een rampzalige vernietiging van de  economie  en bijgevolg het vermogen van Rusland om weerwerk te bieden tegen de VS op het wereldtoneel. In China is er echter geen Jeltsin, een leider die wil ingaan op de eisen van het Westen. De Wereldbank adviseerde China klassieke liberale recepten. In tegenstelling tot Rusland in de jaren negentig, was de Chinese regering eerder praktisch dan dogmatisch als het ging om het volgen van de adviezen van de Wereldbank. Zo kondigde de regering na de stagnatie in de wereldeconomie in augustus 2012 een staatsinterventieprogramma van 154 miljard dollar aan, tegen het advies van de Wereldbank in. En toen de groei in de eerste helft van 2015 tegenviel werd in juni en opnieuw in 2016, de ene na de andere staatsinvestering bekend gemaakt. Toch bestaat er een dynamische privé sector, dat wil zeggen kapitalistische sector in China. Er bestaat een sterke lobby voor een neoliberaal beleid, zelfs in de hogere echelons van de Communistische Partij van China (CPC).

De leidende rol van staatseigendom in China

De VSA, de Wereldbank en sommige lobby’s in China keken uit naar het derde plenum van de Communistische Partij van China (CPC)  in 2013, waarin voor tien jaar werd bepaald welke de prioriteiten zijn van de Chinese regering. Ze dachten dat er liberaal gerichte markhervormingen zouden doorgevoerd worden de komende periode. In plaats daarvan zette de CPC een strategie uit die in wezen een voortzetting was van het beleid van Deng Xiaoping  uit 1978. Hierin werd de leidende rol van het systeem van staatseigendom bij het ontwikkelen van een socialistische markteconomie bevestigd. (red. in een bijdrage in het theoretisch tijdschrift van de Chinese KP schrijft de huidige president Xi Jinping (foto): “We zijn in een systeemconcurrentie met het Westen verwikkeld…,…het socialisme zal zegevieren”, RT, 3/04/2019).  In de slotverklaring van het derde plenum staat: “Het economisch stelsel met het staatseigendom als kern, dat zich ontwikkelt met vele soorten eigendomssystemen, is de belangrijkste peiler van het socialisme met Chinese kenmerken en vormt de basis van de socialistische markteconomie. De staatseconomie en de privé sector zijn beiden belangrijke peilers van de socialistische markteconomie…We moeten vasthouden aan de leidende rol van staatseigendom, de leidende rol van de staatsbedrijven vrije teugel geven, de vitaliteit, de controle,kracht en invloed van de staatseconomie onophoudelijk versterken. We moeten de particuliere sector steunen en helpen zich ontwikkelen en de economische vitaliteit en creativiteit van de particuliere sector stimuleren”.(blz.44). Met andere woorden, ook al wordt er op allerlei gebieden druk uitgeoefend, pogingen om de Chinese regering tot een fundamentele koerswijziging te brengen wat de basisprincipes van het economisch beleid betreft, ze zijn tot dusver mislukt en de Verenigde Staten blijven terrein verliezen.

De VS willen een Rusland- scenario voor China

De haviken in de VS willen een campagne tegen China om het te dwingen zich neer te leggen bij de eisen van een door Washington geleide wereld (privatiseringen, revaluatie van de Chinese munt renminbi, stoppen met de ontwikkeling van geavanceerde technologie, dereguleringen van de financiële sector. De VS willen hiermee dat de soevereine economische macht van het land afneemt en ze geen middelen meer heeft om tegenstribbelende regimes zoals in Venezuela en Iran ter hulp te schieten. Zonder economische groei zou het Chinese volk veroordeeld zijn tot een kwart van de welvaart in het Westen, wat zou leiden tot impopulariteit van de Chinese regering, instabiliteit en de val van de Communistische Partij (foto). De VS, het Westen, hebben altijd min of meer gevraagd om regime change in China: de Communistische Partij zou moeten worden vervangen door een betrouwbare prowesterse regering. Dit wordt eufemistisch vertaald in “politieke hervormingen” “overgang naar democratie”. Voor de haviken in de VS en het establishment in het algemeen is zelfs een stagnerende economie, regime change en militair containment niet genoeg. Zij willen China niet alleen beteugelen, maar ook permanent verzwakken om te voorkomen dat China in de 21e eeuw het Amerikaans leiderschap zou bedreigen.

De auteur verwijst naar Rusland hoe alles in zijn werk zou kunnen gaan. De desintegratie van de Sovjet-Unie betekende dat een land werd herleid tot één land m.n. Rusland met 143 miljoen inwoners. Het onder Amerikaanse controle staande IMF paste met lokale elites een ‘schoktherapie’ toe die leidde tot de ineenstorting van de Russische economie onder B. Jeltsin. (red. cfr. Naomi Klein, “De shockdoctrine”, 2008). De levensverwachting daalde met 7,5 jaar. De productiesector werd verwoest, het land was aangewezen op de export van grondstoffen. Door de snelle, corrupte privatiseringen ontstond er een “vijfde colonne” van Russische semicriminelen, oligarchen- renteniers die het grootste deel van de Russische economie bezitten en hun winsten doorsluizen naar Zwitserland, Cyprus, de Kaaimaneilanden (red. de grootste oppositiepartij tegen deze gang van zaken is de  Communistische Partij van de Russische Federatie (CPRF) die verboden werd door Boris Jeltsin en nadien terug gelegaliseerd werd). Rusland zag de NAVO vanuit West-Europa oprukken tot aan zijn westgrenzen, samen met plannen voor een raket verdedigingsschild dat het Westen een first- strike capaciteit zou geven. Er werden oorlogen en opstanden, prowesterse regime change gestimuleerd in en aan de rand van Rusland in Tsjetsjenië, Georgië, en de crisis in Oekraïne.

Het ziet er volgens Jude Woodward niet naar uit dat deze tactiek in China slaagt. Kans op slagen is er alleen als de economie kan worden vernietigd en onder enorme internationale druk van het Westen komt te staan. Hoe dat kan zien we al aan de grote Amerikaanse steun aan Taiwan. Daarnaast steunen de Verenigde Staten de Dailai Lama en separatisten in Tibet. Het Westen zou als het erop aankomt ook eisen dat Hongkong mag optreden als feitelijke onafhankelijke stadsstaat. Op het Koreaanse schiereiland moet er een regeling komen om Noord-Korea op te nemen in Zuid-Korea zodat het Amerikaanse leger kan oprukken tot aan de oostelijke landsgrens van China. De auteur ziet geen Russisch regime change scenario op Westerse maat in wording in China en “uiteindelijk zullen de Verenigde Staten misschien zelf gedwongen worden een multipolaire wereld te aanvaarden waarin ze gelijk zijn aan China en in de toekomst aan India en andere landen. Vooralsnog blijven de VS de hersenschim van een Amerikaans leiderschap najagen, en dat betekent dat ze China economisch en militair tot de orde willen roepen.”(wordt vervolgd)

(*) Jude Woodward, Amerika tegen China, een nieuwe Koude oorlog?, 436 blz., Epo-uitgeverij, 2018. J. Woodward was gasthoogleraar in de Shanghai Jiao Tong  University en elders in China, aanvankelijk adviseur cultuur uitwisseling met China bij de toenmalige burgemeester van Londen, Ken Livingstone (2000-2008).

 

 

 

  • Over mij

    • Miel Dullaert
      °1948 Enkele stipmomenten… Kind en tiener Ik ben geboren in Merksem. Ik behoor tot wat men noemt, de babyboomgeneratie of de eerste
      Meer lezen...
  • Citaat

    Een journalist is een individualist,
    die zich identificeert met een miljoenenpubliek
    (Hans Van Straten, Nederlands schrijver-journalist, 1923-2004)

  • Edward ELGAR, NIMROD

  • Tag cloud

  • Deel onze pagina op:

    © Copyright 2024 ‐ Miel Dullaert ‐ Alle rechten voorbehouden

    Disclaimer | Privacybeleid

    Webdesign by Eye