Op 7 april 2019 was het één jaar geleden dat de oud Brazilaanse president L.I. Lula da Silva van de Arbeiderspartij (PT)werd veroordeeld en opgesloten in de gevangenis en zich geen kandidaat meer kon stellen voor de presidentverkiezingen van oktober 2018. Op 7 april jl. betoogden duizenden in Braziliaanse steden voor zijn vrijlating. Ondertussen leeft Brazilië onder een extreemrechtse president.
Op 7 april jl. betoogden duizenden Brazilianen in verschillende steden om de vrijlating te eisen van de oud president van Brazilië Luiz Inacio Lula da Silva. Hij werd op die dag één jaar geleden gevangen gezet voor 12 jaar en één maand, naar aanleiding van een corruptiezaak waarvan hij zegt dat hij onschuldig is. Ook in de stad Curitiba, in het zuiden van het land, waar Lula op de vierde verdieping wordt vastgehouden, betoogden duizenden op 7 april jl.voor de vrijlating voor het gevangenisgebouw. Elke dag ‘s morgens betogen zijn aanhangers om hun oud president “goede morgen “ te wensen en zijn vrijlating te eisen. In een brief van de voorzitter van de lokale Arbeiderspartij werd bij monde van Gleisi Hoffman, bevestigd dat de veroordeling van de oud president (2003-2010) onrechtvaardig is en moet gezien worden als een politieke afrekening van rechts. Die veroordeling was nodig om te beletten dat hij zijn kandidatuur zou stellen met een grote kans op een herverkiezing in oktober 2018.
Rechtse dictatuur in Brazilië
De afzetting van de links nationalistische president Joao Goulart
(foto) in 1964 was een 18-karaat militaire staatsgreep met steun van de Amerikanen. Joao Goulart kwam aan de macht in 1961. Hij beloofde om de oliereserves van Brazilië te nationaliseren en een aantal basishervormingen te doen ten voordele van de miljoenen armen in het land. Dit alles lokte bij rechts en neoliberalen in en buiten het leger tegenreacties uit. De generaals pakten de macht en de Brazilianen werden onderworpen aan een wrede, rechtse militaire dictatuur van 1964-1985. Op de achtergrond was de Amerikaanse ambassade en de regering van president Johnson actief om de staatsgreep te steunen tergen het “linkse” regime van president Joao Goulart. De latere president van Brazilië (2011-2016), Dilma Rousseff ging toen als student in het verzet. Ze sloot zich aan bij socialistische strijdgroepen. Ze werd aangehouden en in 1970-1972 gevangen gezet en herhaaldelijk gefolterd.
Luiz Lula da Silva en Dilma Rousseff
Ondanks de rechtse dictatuur van twintig jaar lang bleef links, bleven de vakbonden,de partijen en een breed sociaal middenveld stevig ingeplant in de Braziliaanse samenleving. In 2003, veertig jaar na het linkse presidentschap van Joao Goulart, kwam een linkse president terug aan de macht. De vakbondsleider Luiz Inacio Lula da Silva van de Braziliaanse Arbeiderspartij (PT). Hij werd voor twee ambtstermijnen verkozen. In 2011 werd de vroegere kabinetschef van president Lula da Silva, en verzetsheldin tegen de militaire dictatuur, Dilma Rousseff (foto), verkozen als opvolgster van Lula da Silva (foto) in 2011. Beide presidenten ontwikkelden maatregelen die het lot van de miljoenen armen verbeterde. Maar tegelijk slaagden ze er niet in de corruptie te bannen, zelfs in hun eigen partij. En konden ze een economische recessie niet keren (economie nog grotendeels onder controle van rechts) en gingen over tot bezuinigingsprogramma’s. De druppel die de emmer deed overlopen was het wereldkampioenschap voetbal in 2014. Miljoenen Brazilianen betoogden tegen de toegenomen corruptie en de verspilling van miljarden aan nieuwe voetbalstadions. President D. Rousseff was nooit zo impopulair: 66% van de Brazilianen wilden dat de president opstapte. Dat moest geen twee keer gezegd worden aan rechts dat in het parlement een initiatief nam om president Dilma Rousseff af te zetten. Op basis van lichte feiten zoals het gebruik van technieken in de begrotingsopmaak werd vlug een stok gevonden. Na haar afzettingsprocedure, sprak de afgezette president Dilma Rousseff
van een “parlementaire staatsgreep”. (foto)
Extreemrechtse president Jair Bolsonaro verkozen
Vorig jaar stelde de vroegere president Lula da Silva zich terug kandidaat voor de verkiezingen van oktober 2018. Rechts had al één trofee binnen: de afzetting van president Dilma Rousseff. Nu zouden ze beletten dat Lula da Silva kandidaat werd. Immers hij stond 20% voor op de uiterst rechtse, fascistoïde, ex- militair Jair Bolsonaro en zou wellicht terug herkozen worden. Een dossier werd vlug gevonden dat tegen Lula kon gebruikt worden. Lula werd veroordeeld tot 12 jaar en één maand gevangenisstraf waardoor hij voor de verkiezingen van oktober 2018 uitgeschakeld werd. Lula wijst er terecht op dat hij slachtoffer is geworden van een rechts politiek complot.
Extreemrechts kan rekenen op een brede sociale basis. Te beginnen met de meeste sectoren van het leger en politie die vandaag een soort stadsoorlog voeren in de krottenwijken tegen de armen. En niet te vergeten de reactionaire christelijke kerken, geïmporteerd uit de Verenigde Staten. Ze gaan openlijk in concurrentie met de katholieke basisgemeenschappen (waar de bevrijdingstheologie een grote aanhang heeft). De extreemrechtse Jair Bolsonaro kreeg zowat 58 miljoen stemmen en de Arbeiderspartij van Lula, met de universiteitsprofessor Fernando Haddad als lijsttrekker, 47 miljoen stemmen op 147 miljoen stemgerechtigden.
De campagne van Dhr. Bolsonaro was extreem vijandig en brutaal tegenover links, de zwarte en inheemse volkeren, de holebi’s en de vrouwen. Hij is vergelijkbaar met de agressiviteit van het opkomende fascisme in sommige Oost-Europese landen. Na zijn overwinning zegde J. Bolsonaro: “We gaan de lotsbestemming van Brazilië veranderen. Het is gedaan met het geflirt met socialisme, communisme en links extremisme”.
Geweld en scherpe klassentegenstellingen
Extreemrechts en nog erger fascisme gaan meestal hand in hand met hard neoliberalisme. President Jair Bolsonaro 
(foto) voegt de daad bij het woord: hij benoemde als minister van Economische Zaken Paulo Guedes, een gekende leerling van de ultra liberale Chicago-boys die indertijd de Chileense dictator Augusto Pinochet bijstonden. Deze mijnheer pleit voor drastische belastingkortingen voor de ondernemingen, privatisering van tientallen staatsbedrijven, grotere ‘flexibilisering’ van de arbeidsmarkt, afbraak van de pensioenen. Onmiddellijk na zijn aantreden schaft de nieuwe president het ministerie van Werk af. Het milieu is het laatste van de zorgen van de extreemrechtse president: het Amazonewoud dreigt onbeperkt open gegooid te worden voor mijnbouwbedrijven en de agro- business. Inheemse volkeren moeten wijken, en zullen hun ‘plan’ moeten trekken. Als ze verzet plegen worden ze bedreigd of zelfs vermoord. De instantie die het Milieubeleid aanstuurde werd afgeschaft met de slogan “de klimaatverandering is een marxistische samenzwering” volgens minister van Buitenlandse Zaken. De Nationale Raad voor Voedselzekerheid die de regering adviseert over de strijd tegen honger en ondervoeding wordt afgeschaft.
In 2017 werd een record gebroken: 63 880 doden in gewelddadige confrontaties met de politie, dat is meer dan de doden in ‘oorlogsgebieden’ zoals Afghanistan en Irak. Nu al zijn er symptomen van een stadsoorlog tussen politie en armen in de favela’s, een soort gewelddadige klassenstrijd. Bendes van arme jongeren handelen niet alleen in drugs, maar hebben een heuse ontvoeringsindustrie van rijken waarvoor zij losgeld eisen. De nieuwe president wil de stadsoorlog in de favela’s nog opjagen zeker nu, met een aantal generaals in de regering. Er werd een voorstel gedaan om sluipschutters in te zetten. Een presidentieel decreet van 15 januari 2019 voorziet in een versoepeling van vuurwapenbezit. Elke Braziliaan ouder dan 25 jaar mag een vuurwapen bezitten. De politievergunning voor een vuurwapen wordt verdubbeld: van 5 naar tien jaar. Volgens hem moet “de politie meer vrijheid krijgen om criminelen neer te schieten”. Hij is voorstander van folteren (foto) en is er fier over dat de voormalige president Dilma Rousseff ten tijde van de dictatuur werd gefolterd.
Sociaal middenveld in de vuurlinie
In Vlaanderen wordt door het rechtse beleid in stilte het sociaal middenveld opzij geschoven in de inspraak en voorbereiding van de besluitvorming. In Brazilië is het directer. De president heeft de oorlog verklaard aan het uitgebreide sociaal middenveld. De nieuwe milieuminister Ricardo Salles besloot op 14 januari 2019 om gedurende 90 dagen alle overeenkomsten en contracten met het sociaal middenveld op te schorten en te evalueren. Een presidentieel decreet bepaalde dat de ngo’s onder controle van de regering moesten komen. Dat is in strijd met de grondwet die het recht op vrije, vrijwillige organisaties van het sociaal middenveld garandeert en via speciale wetten werd gereguleerd. De regering kan alleen de ngo’s die ze direct financiert evalueren op de financiële bestedingen. Het sociaal middenveld telt in Brazilië 800.000 organisaties waarvan slechts 2% gelden ontvangt van de centrale overheid. Circa 30% kan rekenen op openbare middelen vnl. van regio’s, steden en gemeenten. Dat vormt enigszins een buffer tegen het extreemrechtse bureaucratische geweld vanuit de regering. In dat verband riep ex-presidente Dilma Rousseff de Brazilianen op de democratie te verdedigen, waarvan het sociaal middenveld een essentiële steunpilaar is. Ze weet heel goed, net als in Europa, dat het hoofddoel van het rechtse, neoliberalisme is de democratische buffer tussen burger en staat, het sociaal middenveld, waaronder de vakbonden, te slopen.
Bolsonaro fan van de dictatuur (1964-1985)
In het onderwijs heeft de extreemrechtse beleidsploeg grote plannen. Met steun van de invloedrijke reactionaire christelijke kerken, geïmporteerd vanuit de VSA, worden de leerboeken in het onderwijs onderworpen aan een grote zuiveringscampagne waarin alle “marxistische en communistische invloeden” zullen geschrapt worden. De Braziliaanse minister van Onderwijs Ricardo Vélez heeft zelfs voorgesteld om in de schoolboeken niet meer te spreken over de militaire dictatuur van 1964-1985 maar over een “periode van economische bloei”. Waarbij in de leerboeken zou geschrapt worden dat tijdens de militaire dictatuur duizenden mensen werden gevangen genomen, gemarteld en vermoord. De extreemrechtse president had opgeroepen voor zondag 31 maart jl. , dag van de staatsgreep 55 jaar geleden, om die dag met “trots te herdenken”.Het werd een flop. Veel mensen gingen de straat op om de slachtoffers van de rechtse dictatuur te herdenken. Het voorstel was zo omstreden dat de minister van onderwijs het veld moest ruimen. Ook wordt vanuit de president gestimuleerd dat leerlingen linkse leraren zouden ontmaskeren en filmen. Er is een wetsvoorstel dat verbiedt dat leraren in hun les het nog over homoseksualiteit zouden hebben.
Internationaal zit Bolsonaro volledig op de imperialistische lijn van Washington. Hij krijgt enthousiaste steun van de quasi-fascistische haviken in Washington: Bolton en Pompeo inbegrepen de Ku Kux Klan. Er is de vooralsnog mislukte poging om via een Blitzkrieg een regime change door de strot te duwen van Venezuela. Waarom zijn de Vlaamse media en pers zo stil rond het extreemrechtse presidentschap van Jair Bolsonaro? Brazilië specialist op de VRT, Annelies Beck, is in geen weiden of velden te bespeuren met kritische bijdragen. Is het omdat de Vlaamse media en de rechtse Vlaamse politiek, en een deel van centrumlinks, in een monsterverbond zitten om, samen met Washington, president Nicolas Maduro van Venezuela omver te werpen?
