Wie de actualiteit volgt kan er niet omheen: in belangrijke sectoren voor de welvaart en het welzijn van de Vlamingen, schuiven vele politieke maatregelen op in de richting van het bedrijfsbelang van aandeelhouders en management. Vele van Vlaanderens basisproblemen zoals mobiliteit, leefmilieu, gezondheidszorg, sociale welvaart vinden hun oorzaak in het optreden van machtige bedrijfslobby’s en van de politieke elites die er hun oren naar laten hangen.
De druk op de Vlaamse regering en politieke klasse komt vanuit verschillende hoeken: vrijwilligersorganisaties, vzw’s, corporatistische verenigingen, consumentenverenigingen, vakbonden, milieuverenigingen, enz… Allemaal proberen ze hun strijdpunten op de politieke agenda te plaatsen. Eén drukkingsgroep beleeft vandaag gouden tijden: de aandeelhouders en de top van het bedrijfsleven, overkoepeld door het Verbond van Belgische Ondernemingen (VB0) en het VOKA (Vlaams patronaat). De heren (en enkele dames) zijn de eigenaars van de productiemiddelen, ze beslissen over investeringen, personeelsverloop, reclamebudgetten, al dan niet delocalisatie. Velen van hen noteren wilde winsten en hoge dividenden aan aandeelhouders. Ze sluiten gunstige fiscale deals af (“rulings”) in overleg met de fiscus wat voor een gemiddelde man of vrouw uitgesloten is. Als het van de topmanagers van de belangrijkste bedrijven afhangt, wordt de maatschappij beheerst door één ordeningsprincipe: maximalisatie van de winst voor de aandeelhouders van privé bedrijven, het rendement op de hoogste vermogens en winsten die in belangrijke mate versast worden naar belastingparadijzen waar zo’n 25.000 miljard dollar verborgen wordt.(foto)
Een affiche van ATTAC-VLAANDEREN
Die macht is maar mogelijk door de hulp van de politieke klasse die hen pamperen en hen van een wettig kader voorzien. De belangen van de kleine en middelgrote ondernemingen worden hieraan ondergeschikt gemaakt (cfr. onze bijdrage mei jl. “pleidooi voor de locale economie”). Sommige politici zijn daar eerlijk in als ze zeggen: “Voka is mijn baas” . Men mag zeggen dat de privé eigenaars van industrie, banken,amusementsindustrie, media, investeringsfondsen, …en ermee verbonden superrijke vermogenden, de machtigste drukkingsgroep is. We leven in de topjaren van de plutocratie, ze leeft vandaag in een eldorado.
De winsthonger van de farmaceutische industrie
RI DE RIDDER, ooit de derde machtigste man in de Belgische gezondheidszorg genoemd, gaat op pensioen. Hij wordt nu voorzitter van Dokters van de Wereld. (Pionier in Vlaanderen Gent-van groepspraktijken in wijkgezondheidszorg).
Ri De Ridder, directeur-generaal van het RIZIV (het Rijksinstituut voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering) gaat eerstdaags op pensioen en gaf naar aanleiding daarvan een aantal interviews. “Welvarende landen als België betalen duizelingwekkende prijzen voor innovatieve geneesmiddelen. Door het patentensysteem en het feit dat de bedrijfssector economische activiteit oplevert, zit de farma-industrie in een comfortabele monopoliepositie en hebben we ons als land te voegen naar de hoge prijzen die de beursgenoteerde bedrijven ons opleggen. We weten dat de hele maatschappij morgen zal moeten bijdragen om de winsten van de farma-industrie te betalen. Sommige prijzen zijn nu ethisch onverantwoord, het huidige industriële model is zichzelf in de voet aan het schieten. Binnenkort zal onze sociale zekerheid dit niet meer kunnen dragen en zullen we gedwongen worden te besparen op andere peilers van onze gezondheidszorg, ten koste van de toegang voor de gewone man en vrouw”. Hij wijst op het geneesmiddelenbudget van het RIZIV, dat voor 2018 geraamd wordt op 4,5 miljard euro. Bijna één kwart, 1 miljard euro gaat naar geneesmiddelen die onder contract liggen d.w.z. nieuwe medicatie waarover nog geen duidelijke beslissing genomen is. Dus worden die voorlopig terugbetaald. “Omdat de prijs zo hoog is, onderhandelt de staat een korting met de farma-industrie. Maar de details blijven geheim. Daardoor weet niemand hoeveel we echt betalen voor die nieuwe medicatie. Dat gebrek aan doorzichtigheid plaatst de bedrijven in een monopoliepositie. Zelfs het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg is vastgelopen op die geheime afspraken”. Ri De Ridder maakt zich grote zorgen over de toekomst van een democratisch, toegankelijk gezondheidsbeleid voor iedereen in België en in Vlaanderen. Hij zegt dat de georganiseerde solidariteit onder druk staat. (cfr. interviews De Morgen en De Standaard, 6 augustus jl.) )
Electriceitsreuzen verdringen duurzaam energiebeleid
Een ander dossier waarin het grote kapitaal zijn greep versterkt in Vlaanderen- België is het energievraagstuk. Er woedt vandaag een bitse strijd tussen de kapitaalsgroepen, liberale partijen en politici die alles bij het oude willen laten, door de uitstap uit de kernenergie bijv. op de lange baan te schuiven, investeringen in duurzame energie te ontmoedigen, enerzijds, tegenover de bevolking die baat heeft bij een gedecentraliseerd duurzaam betaalbaar energiebeleid anderzijds. De liberale regering van Charles Michel voert steeds duidelijker de taal van het grootkapitaal (bijv. het criminaliseren van grote vakbondsbetogingen tegen de pensioenhervorming) maar voegt ook de daad bij het woord op een ‘Trumpiaanse wijze: brutaal en onbeschroomd. Zo richtte de regering een nieuw Federaal Comité Energie (FCE) op waarin de energietoekomst van België zal worden uitgestippeld. In dat comité zullen de federale overheid zitting hebben, de regionale regeringen, de industrie en het patronaat. Voor de milieubeweging en de vakbonden is er geen plaats. Dat comité zal de kernuitstap van de zeven kerncentrales die tegen 2025 een feit moet zijn, van dichtbij volgen en erop toezien dat de bevoorrading van stroom, de stroomprijzen niet plots de hoogte inschieten en de impact op het klimaat redelijk blijft. Om dat alles goed te begeleiden zal minister van energie mevrouw Marghem beroep doen op het rapport van het Federaal Comité Energie (FCE). Op het eerste zicht zou men hoera roepen. Maar dat enkel de industrie en de werkgevers aanschuiven om minister Marghem te helpen is niet onschuldig. De Bond Beter leefmilieu en de vakbonden zien in dat Comité een paard van Troje waarbij Engie-Electrabel en de Antwerpse havenbaronnen via dat Comité hun belangen zullen doordrukken over hoe de kernuitstap straks zal verlopen. Dit, met de hulp van de regeringspartijen. Het verhaaltje is steeds hetzelfde: uitstel van de kernuitstap maakt grote investeerders terughoudend voor alternatieve energieproductie, wat op zijn beurt weer de voorstanders van kernenergie het argument geeft verder te doen met kernenergie. Zo blijven we rond de energiestaart draaien. Dit Comité is in feite een nieuwe lobbyclub die de impact van de grootindustrie op het beleid in een strategische sector nog vergroot. Volgens de vakbonden en de milieubeweging lijkt het erop dat het FCE er vooral moet voor zorgen dat de kernuitstap uitgesteld wordt. De “Vlaams-nationalistische” N-VA kiest voor de Belgicistisch- 
Francofone belangen van Engie- Electrabel. Voor duurzame energie blijft het rijden met de handrem.(foto)
Aantasting van het Vlaams overheidsapparaat
Deze Vlaamse regering neemt maatregelen die het grote bedrijfsleven pamperen. Ondermeer ontmantelt ze de controlefunctie van de staat op wetgeving die het algemeen belang dient. De Vlaamse regering snoeide in de Vlaamse milieu-inspectie en de natuurinspectie. Terwijl er in 2010 nog 45 voltijdse equivalenten werkten bij de natuurinspectie, zijn het er nog 34. Dat betekent dat één inspecteur in 2010 waakte over 38.000 hectaren en nu meer dan 48.000. De stroperij en de illegale jacht gebeurt steeds vaker door georganiseerde bendes uit landen die pas tot de EU werden toegelaten. Het gebeurt bijv. dat een hele visput wordt leeggehaald, ’s nachts. Daarenboven schuwen die het geweld niet zodat de inspecteurs om veiligheidsredenen minstens met twee moeten zijn bij een betrapping. Ook de milieuinspectie kampt met krimpend personeel en de bedrijven worden dus nog nauwelijks gecontroleerd of ze de milieuwetgeving naleven. Trouwens in alle Vlaamse departementen (o.m. erfgoed) wordt het aantal ambtenaren teruggedrongen. Dat veroorzaakt minder slagkracht, terwijl tegelijk meer wordt uitbesteed aan dure private consultingbureau’s. Het is een publiek geheim dat deze gang van zaken meer kost aan de belastingbetaler dan het in dienst houden van ambtenaren. Als er dan toch een lichtpuntje is, bij monde van de Vlaamse minister van Toerisme zoals Ben Weyts (N-VA), die de Amerikaanse multinationaal (digitaal huurplatform) toch tot de orde wil roepen, in verband met het doorspelen van de lijst van Vlaamse verhuurders aan de sociale inspectie, dan zet de multinational een grote neus op aan de minister, zelfs als hij dreigt met boetes.
Het bedrijfsleven dirigeert, de politiek als uitvoerder en verkoper van het beleid
De voorbeelden uit de gezondheid- en energiesector illustreren perfect hoe het bedrijfsleven en vooral de grote jongens en dames, de politiek in zijn greep heeft. De politieke elite is niet bezig met de volkswelvaart en het welzijn van de Vlamingen. We verwijzen ook naar de donkerblauwe minister van Financiën, Johan Van Overtveldt (N-VA) die maatregelen voorstelt die op voorhand kunnen uitgehold worden omdat ze vaak opgesteld worden door zakenadvocaten, die nadien als fiscalisten zelf de gaten in de wet kunnen uitbuiten (bijv. de taks op effectenrekeningen). We hebben het dan nog niet gehad over de druk die privé bedrijven uitoefenen om de miljardenkostende oorlogsvliegtuigen F-16 te vervangen. Of de Vlaamse patroons die bij monde van Agoria aandringen op Vlaamse overheidssubsidies om militair onderzoek in Vlaanderen te subsidiëren met Vlaams belastinggeld. Of de auto- en de olie- asfaltlobby die samen met hun netwerken van garagisten, aannemers, leasingmaatschappijen het Vlaams mobiliteitsbeleid in een ijzeren greep hebben tot en met de sjoemel software over de uitstoot van wagens. Of internationale vrijhandelsverdragen die tegemoet komen aan de belangen van de multinationals. En niet te vergeten het monstertje van de Europese Unie die de politieke ruimte creëert voor grove sociale dumping (vrachtvervoer, Ryanair, bouw,…) en voor lobbywerk van criminele organisaties. Dat alles geeft vrij spel, ondanks de ernstige inzet van Europol, aan Europese criminele netwerken. Die netwerken verdienen groot geld met snelle wagens en bestelwagens die in Vlaanderen fietsen en auto’s stelen, koper van de spoorwegen roven, mensen verhandelen als koopwaar, gokkantoren openen met schimmige hoofdzetels op belastingparadijzen (bijv. Malta), en drugmoorden.
Oproep tot debat
Vlaanderen zit in een neerwaartse spiraal voor wat betreft het ondernemerschap. Het privaat winstbejag, het louter streven naar individuele rijkdom, kan onmogelijk het enige ordeningsprincipe zijn van een samenleving. Daar komen ongelukken van. De Vlamingen voelen het soms aan, maar gaan voorlopig niet veel verder dan hun individueel leventje dat ongemakken ondervindt. Als de facturen van energie stijgen, de auto files hen zenuwachtig maken, als de trein of tram te laat is, als er stakingen zijn waarin zij de vakbonden verwensen maar niet de veroorzakers van de stakingen, als er diefstallen zijn in de buurten, als de werkdruk ondraaglijk wordt en mensen ziek worden.
Vele Vlamingen hebben leren lijden in stilte, we hebben één van de hoogste zelfmoordcijfers in Europa. En dan worden zondebokken vlug gevonden. Maar er zijn ook Vlamingen die niet in stilte willen lijden en in verzet gaan. Ze betogen in Brussel voor betere pensioenen, lonen en werkvoorwaarden. Piloten en boordpersoneel die staken tegen het gedrag van slavendrijver dhr. O’Learny, ceo van de vliegmaatschappij Ryanair. Bijv. ook de reeds jarenlange strijd voor het behoud van de gemeente Doel tegen de havenbaronnen en multinationals die het dorp willen van de kaart vegen, wat niet nodig is, spreekt boekdelen.
De spiraal naar beneden kan alleen doorbroken worden als de logica en de macht van het neoliberaal kapitalisme in vraag wordt gesteld en actie
Sahra WAGENKNECHT, fractieleidster Die Linke, aan het woord in het Duitse parlement.
wordt gevoerd. De kracht van het kapitalisme is ondermeer dat het zich presenteert als een natuurkracht, als een religie. Vele mensen geloven daarin. De Sloveense socioloog Slavoj Zizek zei ooit “het is makkelijker het einde van de wereld voor te stellen dan het einde van de vrije markt”. Het lijkt alsof we geen zinnig debat over een alternatief voor het (mondiaal) kapitalisme kunnen voeren. Niemand in de mainstream media, het onderwijs en de politiek durft- kan het aan. Als er problemen zijn zoals de kredietcrisis van 2008 komt er kritiek, maar wat voor kritiek? Zoals de liberale Prof. P. De Grauwe zegt “de kritiek op het kapitalisme moet het kapitalisme redden”. Het kapitalisme kan o.i. niet gered worden, er moet een alternatief uitgedacht worden. Maar zoals de ex-presidentskandidaat, de zich socialist noemende Amerikaan Bernie Sanders, de Fransman J.L. Mélenchon, en de Duitse Sarah Wagenknecht (foto),… stellen: voor dat alternatief is er een politieke revolutie nodig.
