De vleessector wordt opnieuw getroffen door een schandaal. We zijn al wat gewoon in onze contreien. Bij de West-Vlaamse vleesmastodont Groep Verbist is, in zijn filiaal Veviba, in Bastenaken, grote fraude ontdekt. De minister van landbouw Dhr. D. Ducarme zegde hierover in de bevoegde Kamercommissie, dat we hier met maffiapraktijken te maken hebben. Gelijkaardige uitspraken hoorden we , zowel van meerderheid als oppositie, in het Kamerdebat van 15 maart jl.
De “Gekke Koeienziekte”, failliet bio-industrie
Een overzichtje van de recente tijden doet ons besluiten dat er in deze sector meer aan de hand is dan af en toe een schandaal van een ondernemer of bedrijfsgroep. In de jaren tachtig waren we allemaal getuige van de zogenaamde “gekke koeienziekte”, besmette koeien met het BSE-virus. Het virus maakt de hersenen kapot van de dieren, met de dood tot gevolg. Oorzaak? Om de winsten te verhogen werd aan de runderen vleesbeendermeel van dierlijke karkassen gegeven. Zo werden runderen omgetoverd tot vleeseters. Terwijl koeien planteneters zijn die met een gesofistikeerd 4-magensysteem enkel planten vnl. gras en maïs eten. Groot- Brittannië was het ergst getroffen: 4,4 miljoen dieren werden afgeslacht. Velen van ons herinneren zich de hallucinante TV- beelden van dode koeien die opgehaald werden (zie foto) en huizenhoge ‘bergen’ karkassen, in metershoge vlammen.
In 1999 ontstond de zogenaamde dioxinecrisis. Het ging om vetsmelter Dhr. Verkest die opgehaalde frituurolie samen in een opslagtank deed met transformatorolie en dat verwerkte in veevoeder. Zo geraakten giftige stoffen als dioxine in de voedselketen, en dit op grote schaal. Het kostte de kop van CVP- SP- ministers (resp. Karel Pinxten en Marcel Colla). Na de verkiezingen werd de CVP naar de oppositie verwezen. Onder leiding van de liberaal Guy Verhofstadt (VLD) kwam, met socialisten en groenen, voor het eerst in de Belgische geschiedenis een paarse coalitie aan de macht. Onder paars werd naar aanleiding van de dioxinecrisis een Federaal Agentschap voor de Veiligheid van het Voedsel (FAVV) opgericht dat ressorteerde onder de bevoegdheid van de minister van Volksgezondheid, maar kort nadien versast werd naar de bevoegdheid van de minister van Landbouw. Op die manier kwam het agentschap in de invloedssfeer van de economische belangen van de vleessector.
In 2012 was er in ons land de crisis van het besmette melkpoeder. Bijna 2.000 dozen melkpoeder werden toen in Rusland uit de rekken gehaald nadat baby’s besmet raakten met salmonella. Het poeder werd geleverd door Fasskanv, een bedrijf in Louvain – la- Neuve. In België kwam het niet in de rekken. In Irkoetsk- Siberië, liepen kindjes een vergiftiging op na het drinken van poedermelk.
In 2013 kwam het paardenvleesschandaal (tekening rechts) aan het licht. Het begon in Ierland, waar de overheden ontdekten dat er paardenvlees verwerkt was in rundvleesburgers. In het vlees werd antibiotica ontdekt, vnl. toegediend bij renpaarden. Paarden die ziek, te oud of gewoon niet geschikt waren voor menselijke consumptie, werden op de markt gegooid. De spil in Europa was een Nederlandse veehandelaar, met zijn bedrijf “Draap (!) die een netwerk had in heel Europa. De identificatie van de dieren werd vervalst door microships en documenten. Door samenwerking van politiediensten werd de Nederlander opgepakt in Dendermonde, samen met 66 andere verdachten elders in West-Europa.
Overvolle kippenstallen. In België werden 77 miljoen eieren en 1,9 miljoen kippen geruimd door de Fipronilcrisis.
Vorig jaar, in 2017 was er dan het Fipronil- schandaal. Toen werd er een politie-inval gedaan in Weelde, in het bedrijf dat Fipronil gebruikte in producten voor het ontsmetten van kippenstallen. Het product werd voorgesteld als een natuurlijk product. Maar kwam terecht in de eieren, die met miljoenen vernietigd werden. Gelukkig waren de hoeveelheden minimaal. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is een matige inname van Fipronil ‘”matig toxisch”, hoge dosis kunnen de schildklier, lever en nieren aantasten. Ook in 2017 kwamen schokkende beelden van een actiegroep die beelden had opgenomen in een slachterij in Izegem, die behoorde tot de groep Verbist (zie verder). Ze toonden hoe dieren mishandeld en gefolterd werden.
Winstbejag en gebrekkige staatscontrole
En nu in 2018 de “ontdekking” van de vleesfraude in het vleesbedrijf Veviba (Verbist Viande Bastogne) in Bastenaken. Veviba vormt een onderdeel van de belangrijkste leverancier van rundvlees in de warenhuizen op de Belgische markt, de West-Vlaamse groep Verbist. De groep heeft ongeveer 30% van de Belgische vleesmarkt in handen. Bijna alles wat fraude is kon bij de groep Verbist ontdekt worden. Een werknemer getuigt in De Morgen (9 maart jl.): “Als het vlees er niet meer goed uitzag met slechte stukken- of rot vlees, moesten de stukken omdraaien of er extra kruiden aan toevoegen”. Ingevroren vlees van bijna twintig jaar oud werd verkocht, controleurs van het Federaal voedselagentschap FAVV controleerden 200 paletten vlees die klaarstonden voor levering, met 133 daarvan was er iets aan de hand. Vleesafval, nog goed voor dierenvoeding, werd verwerkt in gehakt vlees, er werd gesjoemeld met de data op etiketten, in Kosovo bevatte een container van de groep Verbist rot vlees wat tot een klacht leidde van de Kosovaarse voedselautoriteiten.
In al deze gevallen kunnen een aantal opmerkingen gemaakt worden. Beperken we ons tot het schandaal van de groep Verbist in Bastenaken. Natuurlijk zouden deze door de minister van Landbouw genoemde maffiapraktijken in de vleesverwerking, in de groep Verbist niet misstaan in een Italiaanse regio waar de maffia de vleessector controleert. Maar ook de distributiesector gaat niet vrijuit. Hier wordt de geeuwhonger naar maximale omzet en winsten afgewenteld op de producenten en de verwerkers van vlees. Waarom? Omdat die onder druk worden gezet om aan een zo laag mogelijke prijs te leveren. Ze spelen nu de vermoorde onschuld en kondigen met veel getoeter aan dat ze de producten van Verbist Groep uit de rekken halen. Maar het basisgegeven blijft: maximale omzet, maximale winsten. In dat spinnenweb van schandalen worden natuurlijk zoals steeds eerlijke, zelfstandige veeboeren in de hoek gedrumd. Zij krijgen ten onrechte mee de stempel van wat hogerop in de voedselketen gebeurt. Heel wat burgers-consumenten hebben boter op het hoofd. In hun kortzichtig eigenbelang grijpen ze in de grootwarenhuizen naar de goedkoopste vleesproducten en worden daarvoor nog eens aangemoedigd door een Colruyt bijv.
De politieke klasse faalt al jaren
De burgers- consumenten zijn zo gebrainwasht dat ze denken dat de laagste prijs geen gevolgen heeft op de veiligheid en gezondheid van hun voedsel. Maar alles heeft zijn prijs, ook veilig- en gezond voedsel. Vraag is: Wie is bereid meer te betalen voor veilig- en gezond voedsel? Vele burgers geven liever hun geld aan de laatste snufjes van hun smartphone of geven hun geld aan sport en vermaak. Ik ken werkende mensen die bijv. voor een abonnement voor hun favoriete voetbalploeg tot 600 euro per jaar geven, maar elke eurocent tellen als het om de aankoop van voedsel gaat. Natuurlijk speelt ook de sociaal- economische achteruitgang van grote bevolkingsgroepen, die met hun nijpend budget, al te graag naar het goedkoopste voedsel grijpen.
Waarom werd het Federaal Agentschap niet lang na zijn oprichting overgeheveld naar de bevoegdheid van de minister van Landbouw?
In heel het verhaal is het falen van de politieke klasse duidelijk. Waarom werd het Voedselagentschap ondergebracht bij het ministerie van Landbouw? Neoliberale besparingen op justitie en op het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (F.A.V.V.) (zie logo) met te weinig bevoegdheden om op te treden, partijpolitieke benoemingen, creëren het kader waarin de maffiapraktijken, waarover de politici nu moord en brand schreeuwen, mogelijk zijn. Uiteindelijk gaat het ook om een cultureel probleem van waarden en normen zowel van burgers, ondernemers en politiek: zijn we bereid naar een ander, sociaal verantwoord ondernemerschap te evolueren? En blijven we voortdenderen naar de afgrond met dit economisch model? Offeren we gezond- en veilig voedsel op aan het voortkankerend virus van het winstbejag van een economische elite? Of aan een politieke klasse die het wettelijk kader creëert die deze maffiapraktijken mogelijk maken? Zo ja, dan zal nog veel vleesafval verwerkt worden in ons gehakt. Smakelijk.
