Er zijn een reeks landen zoals Venezuela die hun eigen weg naar volkssoevereiniteit en ontwikkeling kiezen. Het is een complex proces in elk land met zijn historische en culturele ervaringen. De internationale omgeving speelt ook een rol. Vandaag zijn er interventies van het westers neokolonialisme en imperialisme in een hybride oorlog. Daar tegenover zijn andere mondiale krachten solidair met de soevereine koers van Venezuela. De civiel-militaire unie in Venezuela vormt hèt bastion om de soevereiniteit te verdedigen tegen de Verenigde Staten en zijn handlangers. Of dit volstaat voor een agressieve Trump-regering zal de toekomst uitwijzen.
Venezuela is een groot land (in oppervlakte Duitsland en Frankrijk samen), rijk aan grondstoffen onder meer met olie en heeft ca 30 miljoen inwoners. Venezuela heeft een belangrijke laag van intellectuelen, technici, arbeiders, en een linkse lagere middenklasse.
Vandaag probeert het westers imperialisme zijn vijfhonderd jaar lange dominantie over de wereld te behouden, in een groeiende multipolaire wereld waarvan Venezuela een belangrijke speler is.
Inspirerende tradities
Om die redenen krijgt ook Venezuela speciale aandacht. Zijn geschiedenis spreekt boekdelen. Zowat 200 jaar geleden was Venezuela het centrum van de antikoloniale en onafhankelijkheidsstrijd in Zuid-Amerika tegen de Spaanse overheersers.
In 1821 bijv. voerde Simón Bolívar
(foto) de zegevierende strijd in Carabobo waardoor hij het Spaanse leger verdreef uit de landen van wat nu Venezuela is. Op schilderijen wordt hij afgebeeld met een zwaard dat de inheemse bevolking en ambachtslieden en boeren schonken aan hun bevrijder.
De met prijzen geladen film “The Mission” (1986) gaat over het verzet van de Zuid-Amerikaanse indianen in de 17e eeuw tegen de Spaanse- en Portugese slavenhandelaars. Hij werd geregisseerd door Roland Joffé, met (schitterende) filmmuziek van de Italiaanse maestro Ennio Morricone.
Toen kapitein Hugo Chávez werd verkozen als president in 1998 gingen de alarmbellen af in de centra van het westers imperialisme (hij was president tot zijn overlijden in 2013.
Hij voerde een programma uit steunend op het Bolivarisme (Venezuela noemt zich vandaag de “Bolivariaanse Republiek Venezuela”) en socialistische recepten voor de 21e eeuw. Hij voerde hervormingen in met een nieuwe grondwet, participatieve democratie en nationalisering van sleutelsectoren van de economie.
Hij was een actieve tegenstander van het neoliberalisme en het kapitalisme als dominante cultuur- en maatschappijvorm. In 2008 was er naar aanleiding van de bankencrisis zijn gekende uitspraak: “Indien het klimaat een privébank zou zijn, zou het allang gered zijn”.(foto president Chavez)
Drie mislukte pogingen tot staatsgreep
Venezuela heeft recent presidentsverkiezingen achter de rug op 28 juli 2024. De inauguratie van de verkozen president, Nicolás Maduro, gebeurde op 10 januari jl.(foto rechts) Terwijl er in vele landen presidentsverkiezingen plaatsvinden is het opvallend dat Venezuela grote negatieve aandacht kreeg in Washington en West-Europa.
In Venezuela is de intense strijd om controle en overheersing al een kwarteeuw gaande. Er zijn tot nu toe al drie openlijke pogingen tot staatsgreep geweest, telkens mislukten ze. In 2002 met de afzetting en ontvoering van president Hugo Chávez. Door de actieve steun van het volk en de militairen mislukte de coup en kwam hij terug in het presidentieel Miraflores-paleis. Hugo Chávez zag in vicepresident Nicolás Maduro zijn opvolger om zijn politieke erfenis verder vorm te geven.
In 2019 werd president N. Maduro verkozen. Maar gesteund door Washington werd de legitimiteit van de verkiezing betwist. Ze lanceerden een marionet Juan Guaidó. Hij werd onmiddellijk erkend door het Westen als interim-president, inbegrepen de Europese sociaaldemocraten en de mainstreammedia. Niet de verkozen president Maduro, maar de marionet kon aan de goudvoorraad van Venezuela die in Londen bewaard wordt.
Toen dit westers maneuver mislukte door gebrek aan voldoende steun bij het Venezolaanse volk, erkenden de VS en Europa hem niet meer als interim-president in 2023. Vanuit Caracas werd hij verbannen en vluchtte naar de VS en. Hij wordt nadien geconfronteerd met een arrestatiebevel. Hij woont en werkt nu in Florida als gasthoogleraar en is actief in neoliberale denktanks.
Een derde poging zou volgen in 2024. Nicolás Maduro (foto) in een interview (*): “Het (Amerikaans) imperium geloofde dat het in 2024 een definitieve staatsgreep zou kunnen plegen. Aan de ene kant speelde wat ik de diplomatie van het bedrog toe gebaseerd op chantage, de dreiging van een invasie en economische oorlogen.
Tegelijk financierden ze de heropleving van een extreemrechts, fascistisch centrum in Venezuela. En opnieuw geloofden ze, net als tijdens de staatsgreep van 2002, door ons en het volk te onderschatten, dat ze het perfecte plan hadden bedacht.
Maar, klein detail, ze rekenden niet op de immense macht van het historisch blok waarin een perfecte fusie bestaat tussen de volksmacht, de militaire macht en de politiemacht. Dit is wat wij een volkse-civiele-militair-politie unie noemen. Waarbij Gramsci’s concepten van de Bolivariaanse revolutie, ontwikkeld door Chávez, worden overgenomen”.
De dreiging van extreemrechts en Washington
De dreiging voor een extreemrechtse staatsgreep is permanent. Vorig jaar kwamen Edmundo Gonzáles en vooral Maria Machado in confrontatie met de beweging van Nicolás Maduro tijdens de presidentsverkiezingen van 2024, die zij verloor. Net zoals Trump vier jaar geleden, erkende ze de uitslag niet en stuurt ze aan op een illegale machtsovername.
Wie is Maria Machado? Ze is lid van een familie van de oude blanke slavenhouders aristocratie die net zoals elders in Zuid-Amerika een pro-Amerikaanse elite is geworden. Onderzoeker Scott T. Patrick merkte op: “Het koloniale Venezuela werd gekenmerkt door een encomienda-systeem dat tabak, katoen, indigo en cacao produceerde door inheemse volkeren die tot slaaf gemaakt werden voor de blanke overheersers”.
Maria Machado ondertekende ook in 2002 persoonlijk het steundocument voor de staatsgreep tegen president Hugo Chávez. Het was de eerste poging, maar zoals blijkt niet de laatste, in Venezuela voor een putsch van de oude slavenhouders bourgeoisie, een militaire fractie, de bisschoppenconferentie, de burgerlijke partijen en de privésector, met steun van Washington.
Zeer recent riep de extreemrechtse oud-president Alvaro Uribe van buurland Colombia op tot een buitenlandse militaire interventie in Venezuela. Uribe staat bekend, volgens documenten van de Amerikaanse drugbestrijdingsorganisatie DEA, om zijn banden met paramilitaire groepen en drughandelaars van het Medellin-kartel. De nationale Assemblee van Venezuela besloot de voormalige Colombiaanse president tot “publieke vijand” uit te roepen.
De president Maduro kondigde aan dat de herdenking en de viering van de 80-jarige verjaardag van de overwinning op het Hitler-nazisme door de Sovjet-Unie, en de overwinning van China op het Japanse imperialisme, in het land zal gevierd worden.
Waarom mislukken staatsgrepen in Venezuela?
Sommigen, vooral van rechts, extreemrechts en sommige progressieve fellow travellers van het Amerikaans imperium zullen zich ontgoocheld afvragen: Waarom zijn de drie opeenvolgende pogingen tot een rechtse staatsgreepplannen in Venezuela mislukt?
Eén van de sleutelfactoren is: de civiel-militaire unie waarover de Hugo Chávez reeds sprak een kwarteeuw geleden. In Venezuela is de osmose tussen de burgerlijk en militaire componenten het resultaat van een jarenlang project dat onder Hugo Chávez is gestart en onder president Maduro verder gezet.(foto massameeting Caracas).
Geconfronteerd met bedreigingen voor de nationale stabiliteit heeft de regering de Organo Nacional de Dirección de Defensa Integral (ODD) geactiveerd. Vooral het woord ‘integral’ is van belang.
Er is de anti-imperialistische ideologie geworteld in de geschiedenis en met de organisaties van het volk in wijken, bedrijven en regio’s.
In de ODD wordt gestreefd naar een inclusieve deelname van alle sociale niveaus, van gemeentelijke overheden tot volksorganisaties om de toepassing te garanderen van het grondwetbeginsel van medeverantwoordelijkheid. In 2024 alleen al werden drie directe consultaties met gemeenschappen georganiseerd. Het is het idee van de directe democratie (consultatieve referenda), de buurtdemocratie. Het is een nieuw model van democratie gericht op dialoog, inclusiviteit.
President N. Maduro spreekt over de constructie van een gemeenschappelijke staat, een nieuwe moderne staat gebaseerd op het idee van de Bolivariaanse socialistische moderniteit van de 21e eeuw en niet op het idee van de mislukte moderniteit van het Westen.
Naast de civiele component is de militaire component essentieel. De Fuerza Armada Nacinal Bolivariana (FANB) is een goed uitgerust leger van 200.000 militairen, met hogescholen voor de vorming van het lager- en hoger officierenkader.
Tijdens de inauguratie van president N. Maduro op 9 januari 2025 kwam de minister van Defensie Vladimir Padrino López (foto)
aan het woord. Hij benadrukte de loyauteit van het leger aan de verkozen president en opperbevelhebber Nicolas Maduro. Hij verwees naar het anti-koloniale en anti-imperialistisch karakter van de strijdkrachten die klaar zijn om de natie tegen elke dreiging te verdedigen.
Deze uitgangspunten staan in scherp contrast met de legers in andere Zuid-Amerikaanse landen. Ze leven geïsoleerd van het volk en kennen hun noden niet. Hoge officieren van die landen zijn producten van een opleiding in de centra van het Amerikaans imperium. Ze vormden in het recente verleden de kern van fascistische dictaturen in collusie met de Amerikanen. Wijlen Hugo Chávez, militair, maakte voor wat Venezuela betreft hier een eind aan.
De FANB heeft trouw gezworen aan de president en de grondwet die de idealen van Símon Bolivar en Hugo Chávez belichamen. Rond de FANB bestaan geoefende milities die in tijden van nood bewapend kunnen worden. Ze ontstonden in de 17e-18e eeuw toen ze vochten tegen de Spaanse overheersing en omvatten vandaag zowat 4 miljoen leden.
Voedselsoevereiniteit
In het interview van Ignacio Ramonet met president N. Maduro wijst de interviewer erop dat analisten een economisch ‘wonder’ voor Venezuela vaststellen. Volgens cijfers van internationale en betrouwbare organisaties groeide Venezuela met 12% in 2022, met 5% in 2023 en vorig jaar met 6%. En dit alles in een land dat wordt bedreigd en belegerd met tientallen eenzijdige dwangmaatregelen van het Westen.
De president antwoordt dat hieraan een overheidsplan ten grondslag ligt. En de noodzaak om macro-economische evenwichten op te bouwen in het land in overeenstemming met de productieve inspanningen. Centrale doelstellingen zijn de potentiële ontwikkelingskansen te stimuleren om de nationale behoeften te garanderen en de export- en import vervanging te realiseren waar mogelijk. Bijv. in de het nastreven van voedselsoevereiniteit.
Al 120 jaar koopt Venezuela zijn voedsel in het buitenland in ruil voor olie. Sinds Chávez en Maduro is dit percentage fors gedaald, door een groot aanbod van agro-ecologische producten, biologische producten waarin de plattelands bewegingen, de boeren en plattelandsbedrijven een grote rol spelen.
In verband bijv. met de voedselproductie organiseerde Venezuela sinds Chávez de “Gran Misíon Agrovenezuela’. Onder president Maduro werd deze gereorganiseerd in samenspraak met de nationale boerenbeweging.
Het leiderschap o.l.v. president Maduro hecht veel belang aan de plattelandsontwikkeling in het land.
Hersenrot
De digitale sociale netwerken zijn voor Venezuela een grote uitdaging, net zoals in alle landen ter wereld. Vandaag stellen we vast dat de grootste digitale techno oligarchen zich openlijk en direct verbinden met de politieke macht in de Verenigde Staten. Digitalisering, de nieuwe sociale netwerken beïnvloeden de emoties en geesten van de mensen.
Nicolás Maduro: “Het eerste wat we moeten begrijpen is dat het mondiale fenomeen van de digitale sociale media grotendeels in handen is van privébedrijven. Ze hebben een enorme communicatiemacht. Het vermogen dat ze hebben opgebouwd is in de eerste plaats om commerciële redenen, om de emoties en de geest van miljarden mensen te beïnvloeden”.
Nieuw is dat niet. De voorgangers zijn: de radio, de pers, de televisie, de marketing en reclame. Vandaag is die digitale macht verbonden met de politieke macht, met de manipulatie van electorale processen, voor de destabilisatie van landen zoals Venezuela.
Ook in Venezuela veroorzaken die netweken epidemieën van psychische aandoeningen bij jonge mensen. De president spreekt over “hersenrot”. Dat wil zeggen sociale netwerken veroorzaken soms verrotting van emoties en hersenen.
Maduro verwijst in het vraaggesprek naar boeken over dit onderwerp. Onder meer naar het boek van twee Venezolaanse militairen “La guerra de la información en el siglo XXI” (de informatieoorlog in de 21e eeuw) van fregatkapitein Filipe Lopez Crespo en majoor José Silva Fernandez.
Hersenrot heeft ernstige gevolgen voor de cognitieve ontwikkeling van de hersenfuncties van onze kinderen die zich bezighouden met ‘schermtijd’(foto). Volgens N. Maduro is de staat verplicht samen met de civiele samenleving de geestelijke gezondheid van onze landen te beschermen
De president verwijst naar de dood van twee Venezolaanse kinderen na één van de virale uitdagingen die door Tik Tok zijn gelanceerd. De ouders dienden een klacht in bij de Constitutionele Kamer van Venezuela.
Die nam een dwingend besluit om Tik Tok te verplichten zich te houden aan de Venezolaanse wet. Er werd een boete opgelegd van 10 miljoen dollar. Meer strafmaatregelen zijn voorzien indien Tik Tok de wet niet respecteert.
Bronnen
(*) Vraaggesprek van Ignacio Ramonet met de Venezolaanse president Nicolás Maduro. I. Ramonet was directeur van het maandblad Le Monde Diplomatique. Momenteel is hij directeur van de Spaanse editie van Le Monde Diplomatique.
Het interview verscheen, vertaald door Thierry Deronne, in twee delen op de site www.Le Grand Soir.fr, 3 januari 2025.
www.L’AntiDiplomatico.it, 11 en 16 januari 2025, 28 juni 2024.
www.Investig’Action.fr, “Waarom verbergen de media het gezicht van de Venezolaanse rechtse leider Maria Machada?” Antonio Egido, 13 augustus 2024.
