Belastingen: tussen sociale rechtvaardigheid en incivisme

De steeds pijnlijker wordende sociale inleveringen voor massa’s mensen enerzijds en het luxe leventje voor een klein groepje superrijken anderzijds, maken steeds meer mensen onrustig, kwaad en zenuwachtig over hun toekomst. Vooral het beleid van de politieke klasse-  verworden tot een kaste- drijft de tegenstellingen ten top. Ze bieden het wettelijk kader om fraude en ontwijking legaal te maken. Ondanks de zogenaamde mondialisering, beschikt het nationale politieke niveau nog over de macht om regelingen te organiseren zoals Luxemburg en België aantonen.

Overname van de staatsmacht

Sinds de jaren 1980 en 1990, 2000 namen de kosmopolitisch elites van het internationale zakenleven, de nationale politiek en het omvangrijke technocratenapparaat de nationale staatsmacht in de meeste landen over. De elites gebruikten de nationale staatsmacht om een neoliberaal model, al dan niet verpakt in shocktherapieën,  op te dringen.  De neoliberale verarmingsstrategie, via de transfer van inkomen uit arbeid naar kapitaal, maakten van de financiële elite in de grootste banken ter wereld  casinospelers.

Dat avontuur kon niet blijven duren. De val van één van de grootste banken ter wereld, de Amerikaanse Lehman Brothers, in september 2008, vormde het symbool van de bankencrisis die zich als een vuurzee verspreidde. Gigantische financiële ondernemingen hebben met de hulp van de politieke klasse, het kapitalisme omgevormd tot een groot casino met een enorme concentratie aan kapitalen in handen van enkelingen . Tot op vandaag. Hieruit blijkt dat het financiële kapitalisme na dertig jaar liberaliseren en dereguleren een monster was geworden. Het gebrek aan een rechtvaardige belastingspolitiek was daarvan een belangrijk onderdeel.    

De belastingdruk op de werkende bevolking                                                                 

Voor en tijdens de liberale hoogtijdagen was er  de memorabele Prof. Max Franck(ULB) die in  het schimmig gebied van de fiscale fraude in de jaren negentig tot een raming kwam van 400 miljard Bfr. In elk regeringsakkoord werd er een paragraaf voorzien voor de strijd tegen fiscale fraude waarop dan een bedrag werd geplakt om het plaatje budgettair rond te maken. Vandaag liggen de kaarten anders. Dertig jaar neoliberale deregulering,  de belastingverlagingen voor en de fraude van supervermogens,  samen met steeds pijnlijker wordende belastingsdruk voor de werkende bevolking (plus de inkomensachteruitgang), hebben de kloof tussen superrijk en bevolking  zichtbaarder gemaakt.  Het  onrechtvaardig karakter van het fiscaal systeem, ook in België, komt open en bloot te liggen. Fiscaal specialist en docent aan de UGent en Antwerpen, Michel Maus,  levert  ter zake de cijfers. De laatste vijf jaar is de belastingdruk gestegen van 43,6 naar 45,3 procent. Maar dit gemiddelde verbergt een nog hogere belastingdruk voor sommigen en anderen die  erin slagen hun belastingdruk ver onder dit niveau te brengen. Volgens de OESO moet de werkende bevolking in België liefst 55,8% van zijn arbeidsinkomen afstaan aan de staat. Zowel de Europese Commissie als de OESO hebben een verschuiving bepleit van arbeid, naar onder andere inkomen uit vermogen. Vooral het gebrek aan een algemene meerwaardebelasting op aandelen (cfr. de overname van Omega Pharma met topman Marc Coucke) wordt op de korrel genomen. Maar ook de fiscale eenzijdigheid is bij vennootschappen ongelijk verdeeld. Volgens Michel Maus publiceerde het weekblad Trends in 2011 een artikel waaruit blijkt  dat kmo’s een gemiddelde belastingdruk van 21 procent hebben, voor grotere ondernemingen is dat 11,1 procent, voor multinationals nog geen 5 procent. Heel wat fiscale wetgeving is op het lijf geschreven van de multinationals. De notionele interestaftrek en de 80 procent vrijstelling voor octrooi-inkomsten zijn volgens Michel Maus er de mooiste voorbeelden van. Michel Maus: “België is een land van fiscale apartheid geworden waarbij sommigen kunnen vegeteren in een “gated community” en anderen verkommeren in fiscale bidonvilles” . Er zijn niet alleen de cijfers voor de te betalen belastingen in België. Maar het kan erger: vluchten naar belastingparadijzen. We moeten het dan niet zoeken in exotische oorden zoal de Britse Kaaimaneilanden. Maar bijv. in Luxemburg.

Luxemburg Leaks

Begin november publiceerden 78 onderzoeksjournalisten uit 26 landen die zich gegroepeerd hebben in een consortium (waaronder journalisten van De Tijd) gelekte belastingsdeals onder de titel Luxemburg Leaks. In de gelekte gegevens duiken 37 belastingsakkoorden op die Luxemburg sloot met 26 van de rijkste families en grootste bedrijven van België. Het gaat ondermeer over de AB- Inbev- familie de Spoelberch, de telecomgigant Belgacom, de Waalse kalkreus Lhoist, de miljardairsfamilies Wittouck en Ullens de Schooten, GBL van de rijkste Belg Albert Frère, Bank Degroof, het vroegere Dexia, Unibra en het uitzendbedrijf Accent Jobs for People. Volgens topexperten die de deals voor De Tijd-journalisten bestudeerden zou de Belgische fiscus die constructies nooit toestaan. Ze laten de bedrijven toe luttele procenten tot geen belasting te betalen. De rijkste Belgische familie, de Spoelberch, mocht vanuit Luxemburg met 2 miljard euro (voor de ‘fijnproevers’: 80 miljard Bfr!) een ommetje maken langs een fiscale vrijhaven in Ierland. De familie mocht ook elk jaar miljoenen euro’s aan dividenden uit Belgische bedrijven belastingvrij laten vertrekken naar een postbusbedrijf in Gibraltar,enz…ook Belgacom, voor 53% in handen van de Belgische staat, richtte in Luxemburg een bedrijf op dat officieel zes miljard euro waard was en sloot daarover in 2004 en 2008 belastingakkoorden in Luxemburg. Volgens de Belgische fiscus is die constructie op lucht gebaseerd en zijn miljoenen aan belastingen ontweken (De Tijd, 6 november jl.).

België belastingparadijs                                                                                           

Ook België is door het wetgevend werk van de politieke kaste een fiscaal toevluchtsoord geworden. Aangetrokken door de notionele belastingsaftrek en de afwezigheid van een meerwaardebelasting op aandelen, komen heel wat buitenlandse bedrijven en superrijken naar België. Het bekendste en beruchtste voorbeeld is luxekoning Bernard Arnault (zie vorige MV). Maar ook bedrijven zoals France Télécom, het Franse staatsbedrijf EDF, Danone, Carrefour, Total, GDF Suez,…Volgens topadvocaat Victor Dauginet spelen audit- en consultancybedrijven zoals Ernst&Young, KPMG, PwC, een kwalijke  rol. Dauginet:” Die bedrijven moeten zich heel erg vragen stellen over de rol die ze spelen in de samenleving. Ze verdienen ontzettend veel geld door mensen aan te leren hoe ze belastingen moeten vermijden. Ze trekken heel jonge, intelligente mensen aan die ze daarvoor inzetten. Is dat de bedoeling? Ik vind van niet. Maar de fout ligt wel bij de Belgische wetgever, die niet duidelijk is. Je kunt perfect een wet maken waarbij je al die constructies die nu bestaan in ons land opruimt” (DM, 12/11 jl.). Dhr. V. Dauginet komt o.i. tot de kern van het probleem: de wetgever, de politieke kaste aan de macht is de spin in het web. Ze voorziet op allerlei manieren de wetgevende dekking om vernoemde praktijken  legaal te maken. De politieke kaste aan de macht giet het incivisme in onduidelijke, schimmige wetten en geeft daarmee de ruimte aan duur betaalde slimmeriken van accountantsbedrijven. Bij het verschijnen van het dossier Luxemburg Leaks sprak de editorialist van Het Laatste Nieuws over “het witteboordencrapuul”. Christendemocraten, liberalen en sociaaldemocraten zijn de nieuwe kaste  van “incivieken” die de jongste dertig jaar niet alleen het volk sociaal doen bloeden, maar vrienden zijn van de wereld van het grote geld. Ook van de centrum- rechtse regering Michel I moet zeker geen fiscale ommezwaai verwacht worden. De aangekondigde taks verschuiving (taks shift) van arbeid naar andere heffingsgronden zal er wellicht één zijn om belastingen andermaal naar het volk te verschuiven onder andere vormen.

Hoopvol: Het thema sociale rechtvaardigheid is terug

Kan er iets veranderen op politiek vlak? We zijn vandaag in een nieuwe fase van het publiek debat beland. Interessant in de huidige discussie is, dat niet alleen de boekhoudkundige retoriek  aan bod komt, maar dat het debat flink gekruid wordt door “sociale rechtvaardigheid” als één van de  motoren van sociale mobilisatie.  Zodanig, dat de politieke legitimiteit van de heersende politieke kaste wordt ondermijnd rond een sleuteldomein: de belastingsinbreng van de verschillende inkomensgroepen.

Op korte termijn moet echter geen fiscale revolutie verwacht worden. De openbare discussie bevindt zich in een beginfase. En vooral, de politieke machtsverhoudingen staan vooralsnog regelrecht tegenover de zorgen die vanuit de civiele maatschappij worden verwoord. Het sprekende voorbeeld daarvan is de aanstelling van de christen- democraat en jarenlang eerste- minister van Luxemburg, Dhr. Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie. Uitgerekend hij was als eerste minister van Luxemburg jarenlang mee verantwoordelijk voor de deals in de Luxemburg Leaks. Uit eurofiele middens komt ook vaak het argument dat het nationale staten er niet meer toe doen. Blijkbaar geldt dit alleen als er liberale geïnspireerde besparingen en regels  moeten opgelegd worden aan het volk en de nationale overheden.

Maar als het op wetgeving aankomt, die van nationale staten fiscale luilekker landen maakt voor de happy few, dan is er veel mogelijk. We herinneren eraan dat in de jaren van de deals mijnheer J.C. Juncker voorzitter van de Eurogroep was, die onder meer de Grieken en Portugezen zware, soms tot de dood toe, sociale inleveringen oplegde.  Iemand die zo inciviek handelde als eerste minister verdient de functie van Europees Commissievoorzitter niet. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de eurokritische partijen van links (GUE-fractie) en van rechts (o.m. F.N.,de Britse UKIP,…) een motie van wantrouwen tegen de pas benoemde J.C. Juncker  ter stemming voorlegden in het Europees parlement. Andermaal zag je hier het  (verzwakte) eurofielen- kartel samengehokt:  christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen behielden het vertrouwen in J.C. Juncker,  meerderheid tegen minderheid. Nadien verwierpen ze ook een voorstel van de Groenen, gesteund door drie sociaaldemocraten en de fracties van de eurokritische partijen, om een speciale onderzoekscommissie naar de Luxleaks en belastingontwijking op te richten.

We leven in hoopvolle tijden. Het belastingsdebat is uit zijn economisch- technocratische cocon gehaald, de heersende elite die graag in de schaduw opereert staat nu in het volle daglicht. Het is een politiek-moreel debat geworden. Vooral in  de hoop dat het een aangepaste politieke vertaling krijgt, waarvan hier en daar in Europa een begin gemaakt wordt.

 

 

 

 

 

 

 

 

  • Over mij

    • Miel Dullaert
      °1948 Enkele stipmomenten… Kind en tiener Ik ben geboren in Merksem. Ik behoor tot wat men noemt, de babyboomgeneratie of de eerste
      Meer lezen...
  • Citaat

    In een tijd van universeel bedrog is
    het vertellen van de waarheid een revolutionaire daad
    (George Orwell, Brits schrijver, 1903-1950)

  • Edward ELGAR, NIMROD

  • Tag cloud

  • Deel onze pagina op:

    © Copyright 2024 ‐ Miel Dullaert ‐ Alle rechten voorbehouden

    Disclaimer | Privacybeleid

    Webdesign by Eye