De tijden van relatieve sociale rust zijn wellicht voorbij. Je hoeft er geen hooggeschoolde voor te zijn om te zien welke monsterlijke beleidsrecepten er op de werkende bevolking worden losgelaten, en dit al decennia. In 2000 schreef wijlen prof. Jaap Kruithof in zijn vuistdik boek ‘Neoliberalisme’ dat armoede en sociale ongelijkheid (burger)oorlog en fascisme zullen uitlokken. Lopen we, met de fanfare van de entertainmentindustrie op kop, lachend en huppelend naar de zelfdestructie? Of is het sociaal verzet onze hoop in bange dagen?
Vorige eeuw. Sociale acties, stakingen, betogingen, baadden in een diepe consensus van het corporatistisch model: de samenwerking tussen arbeidersbeweging en kapitaal. De arbeidersbeweging die het gezag en de macht van de bazen erkent en samenwerkt, leidt volgens de officiële ideologie toen naar sociale vooruitgang. Dat was het dogma. Het zat diep verweven in alle vezels van mens en samenleving, zeker in katholiek Vlaanderen.
En in de 21e eeuw? Vlaanderen, België zijn niet de enige regio’s waar sociaal verzet, stakingen en acties zich ontplooien. We gaan niet in op wat in Frankrijk, Engeland, Spanje, Polen, Roemenië, Italië, allemaal gebeurd is de recente maanden en jaren. Het gaat om dezelfde eisen als die waarrond ons land mobiliseert! Indrukwekkend.
Er zijn in de wereld duizenden haarden van verzet. In India rijden boeren in lange colonnes met hun tractoren naar de hoofdstad om hogere prijzen voor hun producten af te dwingen, net zoals in Vlaanderen en Europa. Het corporatistisch model is niet meer vanzelfsprekend voor duizenden werkers wereldwijd, en ook hier.
De shockdoctrine
Sinds zowat de jaren tachtig werd het naoorlogs corporatisme door de heersende elites vervangen door de openlijke klassenstrijd, de confrontatie (al dan niet bloedig). In 1973 werd de democratisch verkozen marxistische president van Chili, Salvador Allende (foto samen met Fidel Castro, teleSUR)
door een militaire staatsgreep vermoord en van de macht verdreven met steun van Washington. Allende wilde belangrijke economische sectoren onder Chileense controle brengen (o.m. de koperindustrie). Een bloedige fascistische dictatuur kwam in de plaats onder de leiding van generaal A. Pinochet. De democratie werd afgeschaft, met westerse steun!
Het neoliberalisme van de zogenaamde Chicago-boys werd in vliegtuigen vol overgevlogen naar Chili. De neoliberale recepten waren voor het eerst in de westerse wereld, in Chili, het platform voor de economie van een fascistisch regime. Neoliberalisme en fascisme, een Siamese tweeling.
Pinochet werd een vriend van Margaret Thatcher. Die op haar beurt een goede vriendin werd van de Amerikaanse president Ronald Reagan. In de jaren tachtig gaven ze de gongslag voor het economisch neoliberalisme in West-Europa en de Verenigde Staten.
Guy Verhofstadt, door een vakbondsleider ‘baby Thatcher’ genoemd, werd berucht om zijn liberale Burgermanifesten begin de jaren negentig van vorige eeuw. Hij stelde onder meer daarin voor dat de “burgers uit de staat moeten stappen”. Het was een frontale aanval op de democratie (met in onze contreien een breed vertakt sociaal middenveld) en eigenlijk een oproep tot individualisme en incivisme.
Verzet
De machtsverhoudingen zijn tussen het volk en het grootkapitaal dus na veertig jaar neoliberalisme (privatiseringen, afbraak van de welvaartsrol van de staat, mediapropaganda…) niet meer dezelfde als in 1944-1980.
Het neoliberaal kapitalisme heeft menselijke arbeid gereduceerd tot instrumenten, eufemistisch “human resources” genoemd. De werkende mensen zijn meer dan ooit instrumenten geworden om de aandeelhouders te verrijken. De mens is een object dat kan gekocht- en verkocht- en ontslagen worden.
Mensen als louter objecten worden behandeld zonder enig respect. Aanwervingen worden door sommige managers gecodeerd als “een blik arbeiders “openen. Werknemers moeten “leveren”. Werknemers willen respect voor hun gezin, familie en omgeving. In de race to the bottom om de kosten te drukken wordt hun familieleven gestoord (en soms gebroken) met permanente digitale beschikbaarheid. Er is in de economie een totalitaire, neoliberale cultuur ontstaan, de economisch basis voor een dreigend fascisme.
Sinds corona is er echter iets merkwaardigs gebeurd. De werkende klasse heeft haar kracht getoond. Zij hield de economie en de samenleving recht. Zij hield essentiële diensten en de productie draaiende.
Werknemers zagen hoe sommige hoge heren en-dames op de sociale ladder weinig of niks bijbrachten om de samenleving in hoge covid-nood draaiende te houden. Het gevoel bij de werknemers kwam terug dat menselijke arbeid de enige bron van welvaart is en de machines, de financiële producten gestolde arbeid zijn.
Recent zien we een verlengstuk aan dat ontluikend klassenbewustzijn. Vandaag, het verzet van cipiers, ‘Delhaiziens’, poetsvrouwen en boeren
Corporatistisch contract op het stort
De mensen van Delhaize hebben vastgesteld hoe de eigenaars van het bedrijf het corporatistisch contract hebben verbroken. De bazen van Delhaize gedragen zich als jakhalzen. Ze voeren brutaal de strijd voor meer winsten en leveren het personeel uit aan zelfstandige uitbaters (franchisenemers die ook slachtoffers zijn van de wurgcontracten van Delhaize). Ahold Delhaize tastte diep in de buidel: de factuur om de macht van de vakbonden te breken kostte 250 miljoen euro.(foto betoging vakbondsfront-DeWereldMorgen)
Het naoorlogs corporatistisch contract ligt dus op het stort. Er is nu al decennialang een ‘low intensity’ conflict aan de gang van het groot kapitalistisch bedrijf tegen de bevolking, in loondienst of zelfstandig, via neoliberale recepten en de collaborerende politieke klasse aan de macht. Van “vrije” markteconomie is geen sprake meer. Het enige antwoord daarop van de werkende mensen moet zijn: de strijd voeren. Om dat efficiënt te kunnen is er nog veel ideologisch werk op de plank: het gif van het corporatisme, zeker bij zelfstandigen, maar ook in de arbeidersbeweging en milieubeweging depolitiseert vele acties en inzet.
Superwinsten afromen voor de boeren
Er zijn boerenopstanden in België, Franrijk, Duitsland, Spanje, Polen, India. De boeren willen niet meer werken aan hongerlonen als lijfeigenen terwijl er in hun sector superwinsten gemaakt worden.
Een recente studie van docent Olivier Malay (ULB in Brussel) bewijst dat. O. Malay onderzocht met speciale software duizenden jaarrekeningen 2022. Malay heeft zeven voedingsbedrijven (foto-SeniorenNET)
geïdentificeerd die buitensporige winsten maakten. De grootste winnaar is Clarebout Potatoes met daarachter Agrista en Lutosa, allemaal aardappelen verwerkers. Daarna komt zetmeelproducent Tereos, pastaproducent Soubry en de Tiense Suikerraffinaderij. Het Belgisch filiaal van de Amerikaanse multinational Cargill sluit het rijtje.
Vandaag zijn multinationals (voedselverwerking, pesticiden, veevoeders, kunstmest, machines) de feodale heren. De boeren zijn hun lijfeigenen die de grondstoffen leveren en de prijs voor hun werk moeten aanvaarden zoals wordt opgelegd in wurgcontracten.
De boer vandaag, die nauwelijks voor een appel en een ei werkt gaat failliet. Hij kan zijn bedrijf laten overnemen door een agro-industrieel bedrijf als uitgebuite contractwerker of, als hij het niet meer ziet zitten, zich ophangen.
De onderzoeker O. Malay doet een goed voorstel: room de superwinsten af en help de boeren aan een leefbaar inkomen, inbegrepen de mogelijkheden om ecologisch verantwoord hun bedrijf uit te baten.
Mooipraters, privé adviseurs en ‘passieven’
De grote ontevredenheid van de bevolking is er ook door het feit banken en multinationals de politiek, de staat en de persmedia (DPG) controleren. De Vlaamse en Belgische regering zijn het syndicaat van de belangen van het privékapitaal. “Voka is mijn baas”, bekent N-VA-voorzitter Bart De Wever.
Vlaanderen wordt gekoloniseerd door de bouwpromotoren, de multinationale industrie, de betonboeren, hightechbedrijven, de agro-industrie, de grootbanken. Dat moet slecht aflopen voor de werkende medemens, de natuur en de ruimtelijke ordening.
De koorgezangen van duizenden gladde mooipraters in de Vlaamse media over de neoliberale heilstaat zitten vol valse noten. Het is niet meer om aan te horen. Voor vele werkende mensen is het een oremus geworden. Echter, zelfs een voetbalstadion vol goed betaalde en ‘geleerde’ mooipraters, kunnen niet beletten dat, in de geesten en harten van vele werkende mensen, de etterbuilen, de vuile realiteit van de kapitalistische mondiale economie steeds duidelijker wordt in hun dagelijks leven.
Een Vlaams Parlementslid van de N-VA noemde de boeren met hun acties “crapuul” (foto Nieuws.nl)
. Vlaams N-VA-minister Matthias Diependaele stelde in een interview met het weekblad Humo doodleuk dat: “we eens moeten gaan stoppen met te praten over de 20% armsten in Vlaanderen”. Over de racistische, seksistische cafépraat van sociaaldemocraat Conner Rousseau zijn al vele flessen drukinkt uitgegoten.
“De grote bedrijven en banken zijn de machtigste dictaturen in onze democratie” kan men zeggen. De politieke klasse treedt op als de sub elite. Het zijn de koperblazers in het orkest van de eerste violen en de dirigent uit de jetset elite. De macht van de banken en het grootbedrijf heeft in feite van de democratie een karikatuur gemaakt door ze te smoren in een loutere electorale stembusgang.(foto)
Verrotting
Alles wat los of vast zit wil de Vlaamse sub elite versjacheren aan de privésector. Vlaanderen zal een neoliberaal paradijsje worden voor een bepaalde welvarende kleinburgerij van middenstanders, arbeiders, ambtenaren en intellectuele beroepen. Over de 20% armsten zal een omerta heersen als het van de sub elite afhangt. Als ze in verzet komen wacht hen de repressie.
Door de nieuwe begrotingsregels van de EU zal ons land 30 miljard moeten besparen en zal het land verder verrotten. “Dat betekent een gigantische ontwrichting van onze welvaartsstaat”, zegt ABVV-kopvrouw Miranda Ulens. (DS, 14/02/2024)
In het Vlaams ambtenarenapparaat wordt fors gesneden. Tegelijk wordt meer en meer beroep gedaan op consultancybedrijven die uiteindelijk meer kosten dan de besparingen door het ontmantelen van het overheidsapparaat. Die consultancy wonderboys produceren een stortvloed aan rapporten. Ze hangen vaak met haken en ogen aaneen. Wat zeker is: alle schrijfsels worden verpakt in een neoliberale strik.
Het Rekenhof ontmaskerde het bedrog door te berekenen dat er door besparingen 75 miljoen euro minder ging naar ambtenaren (we spreken niet over het verlies van competenties en ervaring) en 150 miljoen meer naar de golden boys consultants!
Op de kabinetten van de ministers krioelt het van ‘adviseurs’ uit de banken, consultancy bedrijven, advocatenkantoren en de grootindustrie. De sociale onrust brengt een scherpere, nieuwe tegenstelling naar boven. Net zoals in de corona crisis. De werkende bevolking en sociale uitkeringstrekkers, de productieven in de landbouw, de gevangenissen, het onderwijs, de industrie, het openbaar vervoer, transport, gezondheidszorg komen meer en meer in conflict met de sub elites. De sub elites van de VLD, N-VA, Cd&V en Vooruit weten niet beter dan al wie niet tot de welvarende kleine burgerij behoort als passieven, eufemisme voor “luieriken”, te noemen.
Het was hallucinant hoe de Vlaamse regering zich in volle zomer vorig jaar als onderdanige klerk uit zijn vakantieverblijven repte naar het Martelaarsplein om daar een ongeduldige miljardair van Ineos Jim Ratcliff op zijn wenken te bedienen voor zijn vergunning voor de inplanting van een ethaankraker in de Antwerpse haven. Mieke Schauvliege (Vlaams parlementslid Groen) stelt dat ”Ineos onwettig een vergunning heeft gekregen. Want er is geen sluitend decreet. De ethaankraker is allesbehalve een klimaatvriendelijk project. Er wordt door dit project nog altijd geboord naar schaliegas. Er zullen nog altijd wegwerpplastics geproduceerd worden”.
Openbare zorgcentra
De privatiseringsmolen van de Vlaamse regering draait op volle toeren in de zorgsector. En dat al verschillende legislaturen. Multinationals zoals Orpea, Armonea, Korian en Vulpia hebben vaste voet aan de grond gekregen. Toen de Vlaamse regering een voorstel van decreet indiende, begin vorig jaar, kreeg dit felle kritiek van Dr. Lise Vandecasteele (Vlaams Parlementslid PVDA).
Dr. L. Vandecasteele pleitte in het Vlaams Parlement (begin 2023) tegen de uitverkoop van de publieke zorg. Volgens haar biedt de publieke organisatie nog steeds de beste waarborg op toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg 
(foto). De tarieven zijn nog altijd de laagste. De kloof groeit tussen commercie en openbare zorg. Er werken in de openbare zorgcentra 22 procent meer personeel dan in commerciële woonzorgcentra!
De verrotting strategie is het uitgelezen recept van marktfanatici. Denk ook aan het openbaar busvervoer van de De Lijn
(foto). De Directeur-Generaal van De Lijn Ann Schoubs had de moed openlijk te zeggen in de media tegen haar liberale minister dat er al “twee legislaturen een verrotting strategie gevoerd wordt door de Vlaamse regeringen tegenover De Lijn”.
Ook de publieke zwembaden worden geprivatiseerd. Tine Sleurs, docent lichamelijke opvoeding VUB, trekt aan de alarmbel. Steeds meer gemeenten sluiten hun zwembad. Op twintig jaar tijd blijven er in Vlaanderen van de 400 nog 165 over. De wachtlijsten voor het leren zwemmen groeien aan. Welvarende ouders zoeken privé leraren op met een eigen zwembad. “Als we niet opletten kunnen binnenkort enkel de rijkste mensen nog goed zwemmen”.
De doordrammers in Vlaanderen van een neoliberaal beleid begaan een grote fout. Ze splitsen met hun verrotting strategie de samenleving op in drie: een groep van multinationals, topmanagers en superrijken die kind aan huis zijn in belastingparadijzen, een welvarende kleine burgerij (in het officiële jargon middenklasse genoemd) en de groeiende groep van wat de ‘gematigde’ politici de luieriken, de passieven noemen, de havenots. Daar moeten scherpe maatschappelijke conflicten van komen.
