We krijgen vandaag een voorproefje van de klimaatcrisis, met helse temperaturen, droogte en monsterlijke bosbranden. Vorig jaar stortte de de waterbom neer in Wallonië. Zitten we allemaal in hetzelfde schuitje? Vroeger was de kapitalist, met de hoge hoed en dikke sigaar, het grotesk symbool van een wreed systeem. Ze lieten vervuilde sites achter of ongezonde werknemers (stoflong, asbest…). Vandaag zijn de privéjets (foto) de symbolen van de superrijken. Ze poken het vuur aan van de klimaatcrisis via hun bedrijven, hun leefstijl, hun decadente luxe.
De klimaatcrisis wordt voorgesteld als een verhaal waarin iedereen- rijk en arm, geletterd of ongeletterd allemaal in de Titanic (foto Wikipedia) zit die recht naar een ijsberg stoomt. Maar de hardwerkende bemanning in de buik van het schip dreigt eerder te verdrinken dan de rijke klasse in de luxeverblijven. De rijke blijft tot het laatste moment genieten van het orkest. Hij eist de meeste plaatsen op in de reddingssloepen. Mooie liedjes van het Titanic-orkest overstemmen de waarschuwingskreten van de stuurlui. Zij zien vanop de brug de gigantische ijsberg opduiken.
Er zijn conclusies van duizenden wetenschappers van universiteiten en internationale organisaties (onder meer het VN-klimaatpanel (IPCC). Maar, 50 jaar negationisme over de urgentie van de klimaatcrisis heeft ons aan de rand van de afgrond gebracht. De klimaatcrisis is geen milieucrisis, maar een maatschappijcrisis. Het is een crisis van de heersende economische elite, van de eraan horige politieke klasse, onderwijs en media. Maar, de eerste slachtoffers van de klimaatcrisis zijn diegenen die er het minst aan hebben bijgedragen: de armen, de werkende bevolking, de landen in de derde wereld. In alle dramatische en mooie plaatjes van afkalvende ijsschotsen, van wanhopige ijsberen, uitstervende planten en dieren, van oprukkende woestijnen en van de stijgende zeespiegel, gaat het verhaal van de armen, de belangen van het volk, en de acties van milieugroepen vooralsnog verloren.
Klimaatcrisis voor de deur
De uitdaging van de klimaatcrisis wordt aan technocraten overgelaten. De klimaatcrisis wordt in het beste geval beschreven, maar tegelijk gedepolitiseerd. Leerling-tovenaars gevoed en betaald door machtige industriële belangen, vaak in rechtse politieke partijen, ontkennen of staan sceptisch tegenover de klimaatcrisis, wedden alleen op technologie. Voor velen is het nog een ver van mijn bed show in verre ontwikkelingslanden of op tropische eilanden. Tot voor kort.
De klimaatcrisis heeft echter ook de ontwikkelde kapitalistische wereld in zijn greep. In De Standaard (weekblad, 13 augustus jl.) verscheen een interessante maar alarmerende bijdrage over de grote droogte in het westen van de VS: “Het grote meer Lake Mead is een plas chocolademelk geworden en de Coloradorivier, levensader voor 40 miljoen mensen en voor steden zoals Los Angeles en Las Vegas zakt en zakt. Sinds 2000 is Lake Mead gezakt met 48 meter. Vandaag bevat het nog 27 procent van zijn maximumcapaciteit”. Maar zie, ook de robuuste economie in Europa kampt in 2022 met de ergste droogte in 50 jaar. Apocalyptische bosbranden in Frankrijk, Spanje, Italië, Rusland, Griekenland… verwoesten het leven (foto Greenpeace)
. Grote waterwegen worden door droogte geblokkeerd in Duitsland en Centraal-Europa (de Donau), belangrijke landbouwrivieren zoals de Po in Italië drogen op (mislukte oogsten). Meer dan 100 gemeenten in Frankrijk hebben geen drinkwater meer. Het kraantjeswater is gestopt, het volk is aangewezen op tankwagens met rantsoenen. De energiecrisis in Frankrijk wordt verergerd door het lage peil van de rivieren de Rhône en de Garonne. Het leidde tot de sluiting van kerncentrales die 70% van de elektriciteit opwekken. In Duitsland ligt de scheepvaart op de Rijn, eeuwenlang de steunpilaar van de Duitse en Zwitserse economie, praktisch stil. Het transport van gas voor het chemieconcern Basf en staal voor de staalgigant Thyssen Krupp AG is onmogelijk geworden. De uitzonderlijke droogte zal leiden tot stijging van de voedselprijzen, energieprijzen, de inflatie en sociale onrust.
Privéjets
Vele verhalen en oplossingen voor de klimaatcrisis hebben als bestemmeling het volk. Maar, er wordt weinig gesproken over wat de superrijken moeten doen. Over hen is het meeste te vertellen, want zij zijn dragers en symbolen van een wreed systeem dat de planeet vernietigt. Ze bezitten en controleren de vuurversnellers, de enorme aanjagers van de klimaatcrisis. Neem nu hun verplaatsingen. Ze bedienen zich massaal van kerosine slurpende luxe privéjets. “Celebrety Jets” is een geautomatiseerde tracker die wijst op de ergste excessen van superrijke gebruikers van privéjets, in eigendom, gehuurd of verhuurd. Er worden gegevens gepubliceerd over de CO2 uitstoot, hun brandstofkosten, en soms belachelijk kleine reistijden waarmee dames en heren gaan shoppen of gaan eten. Ca 80% van de mensheid heeft nog nooit gevlogen. Terwijl ene Kylie Jenner (foto)
(Amerikaanse tv-personaliteit en bekend uit de reality-serie met de Kardashians en oprichter van het bedrijf ‘Kylie Cosmetics’) in één week tijd soms vijf vluchten maakt waarvan één reis van 3 minuten(!). De tracker berekende dat sommige vluchten met een privéjet tot 10 keer de gemiddeld jaarlijkse ecologische voetafdruk heeft van iemand uit Oeganda. Privéjets in het algemeen zijn uiterst destructief voor het milieu. Een rapport van de denktank ‘Transport & Environnement (T&E) stelt vast dat privéjets gemiddeld tien keer meer vervuilen dan commerciële vliegtuigen en vijftig keer meer dan treinen. Ondanks de groeiende aandacht voor de klimaatcrisis, trekken de superrijken en hun gevolg zich daar niks van aan. Het gebruik van privéjets is sinds de pandemie gestegen met 7 procent in 2021 vergeleken met 2019. Tijdens de pandemie ontweek het rijk volk het besmettelijk plebs met hun privéjets hoog in de lucht. Miljardairs van allerlei slag- oliesjeiks, staalbaronnen, hoge heren van grondstoffenconglomeraten, drugs- en havenbaronnen, wapenboeren, miljardairs van beleggingsfondsen – gebruiken hun privéjets zoals een modale burger zijn autootje. Hun waardevolst personeel – sporters allerhande, hoge kaders- maken gebruik van hun luxueuze straalvliegtuigen. Voorbeeld. In totaal vliegen clubs uit de vier grote Amerikaanse sporten- honkbal, basketbal, American football en ijshockey- in een gemiddeld seizoen 7 miljoen kilometer, berekende Seth Wynes, een Canadese klimaatonderzoeker aan de universiteit van Montreal. Daarbij wordt volgens hem 122.000 ton aan CO2 uitgestoten. Sommige clubs begonnen ermee rekening te houden en pasten hun speelschema’s aan. Die aangepaste schema’s bleken de uitstoot met 22 procent te verminderen. De vrouwen van de Amerikaanse basketbalcompetitie WNBA wringen zich nog altijd tussen toeristen en zakenlieden op commerciële vluchten. De multinational Nike en de voormalige buitenlandminister Condoleezza Rice (2005-2009, onder president Bush jr. en bestuurslid van de oliegigant Chevron), konden zoveel leed niet meer aanzien. Ze zorgden ervoor dat ook voor de WNBA privévluchten konden betaald worden met een ‘investering’ van 95 miljoen dollar (‘Vliegschaamte wint terrein in grote Amerikaanse sportcompetities’, Koen Van Der Velden, De Morgen, 10/08/22).
Vliegschaamte
In tijden waarin de uitstoot van CO2 van de luchtvaart en zeker van privéjets hypervervuiling teweegbrengt, stijgen de winsten van gas- en oliebedrijven tot recordhoogten. Als reactie ertegen is de trendy term “vliegschaamte” ingevoerd. Maar een moraliserend vingertje en beroep doen op het geweten van de heersende elite in de hoop de wereld koolstofvrij te maken is een illusie. Het is typisch voor een liberale klimaatbeweging. Het voedt de illusie dat we naar een ‘groen’ kapitalisme kunnen evolueren met wat moraliserende verhalen. Het zal de planeet niet redden. Wat nodig is zijn massabewegingen van honderdduizenden Anuna’s De Wever voor systeemveranderingen. (foto)
Vandaag worden geen belastingen geheven op de vliegtuigbrandstof. In de Europese Unie (EU) vallen privévliegtuigen niet onder de Europese emissiehandel en is kerosine onbelast. Volgens het eerdergenoemde T&E zou een proportionele belasting op vliegtuigbrandstof een 325 miljoen per jaar kunnen opleveren. Met dat geld kan de luchtvaartsector opgeschoond worden. Politiek is het draagvlak quasi onbestaande behalve bij de minoritaire groene en linkse partijen. Belasten is niet genoeg zeggen sommige activisten. Hypervervuilende privéjetreizen zouden moeten verboden worden. Ben Davies, milieuactivist in het Britse Labour: “Het instellen van een verbod op privéjetreizen zou een stap vooruit zijn. Het zou bewijzen dat het serieus is om de obscene uitstoot van de superrijken aan te pakken. Maar, het aan de grond houden van privéjets is echter niet genoeg zonder een grote shift naar koolstofarm openbaar vervoer (foto),
dat universeel toegankelijk en gratis wordt voor iedereen. Dat vereist enorme groene transport infrastructuurwerken die door de staat moeten worden geleverd, en aan de privé markt moeten worden onttrokken. Zo zal de nadruk gelegd worden op het welzijn van de mensen en van de planeet in plaats van de winsten van aandeelhouders. Zonder dat, is het aan de grond zetten van privéjets alleen als vliegen verdelgen wanneer een horde sprinkhanen tegelijk het veld aan het kaalvreten is”. ( ‘Privéjets moeten illegaal zijn’, Ben Davies, Labour for a New Deal-activist in Jacobin, Amerikaans tijdschrift, 6/08/2022).
