In Zuid- en Centraal-Amerika houdt het niet op. Rechtse, door Washington gesteunde regeringen en presidenten worden in verkiezingen verdreven. Vandaag is Guatemala in het stilaan indrukwekkend rijtje aan de beurt. Vandaag zijn er kansen na de verkiezingen van 20 augustus met de overwinning van de linkse presidentskandidaat Bernardo Arévalo de Léon (foto). En Ecuador zit in hetzelfde peleton.
Guatemala grenst aan Mexico, in het westen aan het kleine Belize (400.000 inwoners) en zuidelijk aan Honduras en El Salvador. Guatemala is een land met een bevolking van 17 miljoen inwoners. Het is na Mexico, het land met het grootste bevolkingsaantal in Centraal-Amerika vergeleken met de andere kleinere landen.
Het land was honderden jaren het centrum van de Maya-beschaving en heeft nog belangrijke overblijfselen van deze cultuur.(foto)
Guatemala is geostrategisch en economisch een cruciaal gebied. Er zijn honderden mijnconcessies voor goud, zilver, nikkel en kobalt. Het telt grote zoetwatervoorraden en petroleumvelden. Er zijn megaplantages voor suikerriet, bananen en koffie.
Het land is daarenboven strategisch gelegen door zijn lange grens met Mexico (900 km) en aan de twee oceanen. VN-rapporten zeggen dat Guatemala het land is met de grootste sociale ongelijkheid van het Amerikaanse continent: 52% van de bevolking leeft in armoede. 50 procent van de bebouwbare oppervlakte is in handen van 2% van de bevolking: de groot grondbezitters, multinationals. Het land telt honderden grondconflicten. “Het rijke land produceert vooral armoede voor het volk”, zegt het VN-rapport. Het land is een voorbeeld tussen de vele van eeuwenlange westerse koloniale onderdrukking, uitbuiting en plundering van de inheemse Maya-bevolking (foto)
.
Een rijk land met een bloedige geschiedenis
In 1523 werd het land door de Spanjaarden bloedig en brutaal aangevallen. Rond 1550 was de verovering voltooid. Maar het verzet zou nog honderd jaar duren tot in 1667 toen de Spanjaarden de laatste Mayastaat Tayasal onderworpen.
Na 1840 werd het land een onafhankelijke republiek. Met de teloorgang van de Spaanse koloniale veroveringen diende zich een nieuwe koloniale veroveraar aan: de Verenigde Staten.
Rond de eeuwwisseling van de 19e-20e eeuw werd het land geopend voor buitenlands kapitaal. Er werden grote concessies verleend voor uitgestrekte fruitplantages van bananen, suikerriet, koffie, ananas aan de United Fruit Company (UFC). In 1931 vestigde Jorge Ubico een dictatuur gesteund op militarisme en de grote macht van de Amerikaanse fruitbedrijven waaronder UFC en de lokale oligarchie.
De Indiaanse bevolking werd uitgebuit en zwaar onderdrukt. De dictatuur kwam voorlopig ten einde na een algemene volksopstand. In 1944 werd dictator J. Ubico verdreven.
In 1945 werd een stapje vooruitgezet in de democratisering van het land. Toen werd een linkse hervormer Juan José Arévalo verkozen. Deze startte landhervormingen tot woede van de grootgrondbezitters, het leger, de multinationale fruitbedrijven en Washington.
In 1954 werd de regering omvergeworpen door een coup van de CIA. President Arévalo vluchtte met zijn gezin naar Uruguay waar zijn zoon, de huidige verkozen president, werd geboren. Het politiek bewustzijn van het volk bleef zich ontwikkelen ondanks de staatsgreep.
De dictaturen lokten in de jaren zestig van vorige eeuw een linkse guerilla uit, geïnspireerd door de ervaringen in Cuba. Vanaf die jaren kende Guatemala een bloedige burgeroorlog waarvan vooral de Indiaanse Maya-bevolking het slachtoffer werd.
De burgeroorlog culmineerde in de dictatuur van de “evangelist” Efrain Rios Montt (1982-1983). Onder zijn regime organiseerde hij op grote schaal massamoorden op de Mayaanse boeren. Geschat wordt dat 250.000 Maya’s om het leven kwamen.
In de jaren negentig werd de democratie formeel hersteld. De oligarchie zorgde er wel voor dat door allerlei manipulaties rechtse en extreemrechtse presidenten aan de macht kwamen.
In 2023 sloeg de hoge Commissaris voor de Menenrechten van de Verenigde Naties alarm over de afbraak en uitholling van de rechtsstaat. Aanklagers en rechters die de corruptie aanpakken worden geïntimideerd en met de dood bedreigd. Criminele organisaties en clandestiene milities zijn verweven met het staatsapparaat.
Dat belette niet dat de progressieve, patriottische beweging in Guatemala bleef bestaan en groeien.
Verkiezingen verdrijven rechts
Op 25 juni 2023 jl. werd de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Guatemala gehouden. Vanaf die datum tot de beslissende slag van 20 augustus lanceerden de twee kandidaten voor het presidentschap Bernardo Arévalo de Léon (foto)
en Sandra Torres Casanova een ultieme campagne. Ze werd uiteindelijk afgesloten met een duidelijke overwinning van de linkse Bernardo Arévalo (gesteund door de sociaaldemocraat Movimiento Semilla die in de eerste verkiezingsronde was uitgeschakeld)
De nieuwe president zal officieel zijn ambt opnemen op 14 januari 2024. Karin Herrera Aguilar zal de functie van vicepresident opnemen.
Volgens de officiële gegevens verkreeg Bernardo Arévalo 60,90 procent van de stemmen en zijn rechtse tegenkandidaat Sandra Torres 39,10. Sandra Torres is de vrouw van de voormalige president Alvàro Colom (2008-2012). Zij leek de laatste hoop te zijn om voet aan de grond te houden in de machtscentra.(foto meeting)
Ondanks dat Torres als favoriet werd beschouwd koos het Guatemalteekse volk uiteindelijk voor Arévalo de weg van progressieve veranderingen zoals 78 jaar geleden met zijn vader Juan José Arévalo gebeurde. De huidige verkozen president is een socioloog van opleiding. Hij is de zoon van één van de belangrijkste figuren uit de recente Guatemalteekse geschiedenis. Zoals vernoemd, vader Juan José Arévalo was de eerste democratisch verkozen president van het land in 1945.
Net als zijn vader, 78 jaar geleden, kreeg Bernardo Arévalo ook vandaag te maken met manipulaties en boycot van de lokale elites, gesteund door Washington, om zijn verkiezing als president te voorkomen.
Na het falen over de gehele lijn in decennia van rechtse regeringen hoopt Guatemala met de nieuwe linkse president een nieuwe koers te varen met een progressief binnenlands beleid ten voordele van de bevolking, de armen en meer economische soevereiniteit. Samen met de steun en solidariteit van andere door links geleide staten in de buurlanden zoals Honduras, Nicaragua, Cuba en Mexico.
Voor een onafhankelijk buitenlands beleid
Hoewel een groot deel van Zuid- en Centraal-Amerika sinds het begin van de 21e eeuw de grootschalige opkomst van progressieve en anti-imperialistische regeringen en presidenten heeft meegemaakt is Guatemala altijd loyaal gebleven aan het imperiale Washington.
De Verenigde Staten beschouwden het Guatemala als een betrouwbare pion in de oorlog tegen de linkse opmars. Met de nieuw verkozen linkse, anti-imperialistische president Arévalo betekent dat andermaal een gevoelige klap voor het Amerikaanse imperium in zijn “achtertuin”.
Eén van de dossiers waarvoor Washington het meest bang is, is de mogelijke verandering van de buitenlandse politiek van de nieuwe president en zijn regering.
Vandaag is Guatemala nog altijd één van de zeer weinige landen die Taiwan nog altijd als een onafhankelijke staat erkent.
Maar, tijdens de verkiezingscampagne heeft de nu nieuwe president B. Alévaro gepleit voor nauwe samenwerking met de Volksrepubliek China. Wat de intrekking van de erkenning van Taiwan als onafhankelijke staat zou kunnen tot gevolg hebben.
In een radio-interview in juni jl. verklaarde Bernardo Arévalo dat “we moeten werken aan onze handelsbetrekkingen en onze banden met China uitbreiden. We moeten proberen goede politieke betrekkingen onderhouden met zowel de Volksrepubliek China als Taiwan, in het kader van wederzijds respect. Laten we meester worden over ons buitenlands beleid”. Hiermee verwees hij nauwelijks verhuld naar de Verenigde Staten, die niet verder de koers van het buitenlands beleid mogen dicteren.
Felicitaties en Solidariteit
Om de eerder uiteengezette redenen werden de verkiezingen in het land door China op de voet gevolgd. In een verklaring van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken stond dat Guatemala zijn belangen het beste zou kunnen dienen door de erkenning van Taiwan naar Peking te verschuiven.
Wang Wenbin woordvoerder van het ministerie stelde dat” het Guatemalteekse volk de hoop heeft uitgesproken om diplomatieke betrekkingen met Peking aan te knopen. Dergelijke stap is in overeenstemming met zijn fundamentele belangen en met de steun van het volk. Het overdragen van de steun naar het vasteland van de Volksrepubliek China is de juiste keuze die aansluit bij de trend van de historische ontwikkeling en onze tijd”.
De Mexicaanse president Andrés Manuel Lopez Obrador (foto)
verzekerde dat onder de leiding van de nieuwe Guatemalteekse president “nieuwe tijden van humanisme en gerechtigheid zullen aanbreken voor het volk en in het bijzonder voor de erfgenamen van de grote Meso-Amerikaanse beschaving”.
Nicolàs Maduro, president van Venezuela feliciteerde ook de winnaar van de tweede verkiezingsronde en sprak zijn bereidheid uit om samen te werken voor gemeenschappelijke belangen van beide landen.
Miguel Diaz-Canel Bermudez president van Cuba feliciteerde B. Arévalo en sprak de bereidheid om de “bilaterale betrekkingen tussen onze landen te blijven ontwikkelen”.
Brazilië gaf gelijkaardige verklaring van felicitaties en bereidheid tot versterking van de banden van solidariteit en vriendschap tussen de twee landen.
Felicitaties kwamen er ook van het Boliviaanse ministerie van Buitenlandse zaken voor “de dag van de verkiezingen, omgevormd tot een democratisch feest, die een moment van hoop vormt voor de volkeren van Zuid- en Centraal-Amerika”.
De Argentijnse minister van Buitenlandse Zaken van Argentinië, Santiago Cafiero zei het zo: “We begroeten het Guatemalteekse volk en feliciteert de verkozen president. We zullen doorgaan met het versterken van de historische vriendschapsbanden die ons verenigen”.
Ecuador: terugkeer van links?
Niet alleen in Guatemala groeit er diepgaande verankerde hoop bij het volk. De eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Ecuador werden georganiseerd op 20 augustus jl. Ze markeerden mogelijk het begin van de terugkeer van de Revolucion Ciudadina, de beweging opgericht door de voormalige president Rafael Correa (2007-2017).
Die terugkeer is mogelijk omdat de uiteindelijke uitslag zal worden bepaald door de stemming op 15 oktober e.k. wanneer de Correista-kandidaat Luisa Gonzàles (foto)
de centrumrechtse kandidaat Daniel Noboa zal uitdagen.
In de eerste ronde behaalde Gonzàles 33,62 procent van de stemmen, de tweede Daniel Noboa, oprichter van de liberale Accion Democratica Nacional (ADN), bleef steken op 23,42 procent. Op de derde plaats stond de journalist Christian Zurita de kandidaat van Movimiento Construye (MC25) die Fernando Villavicencio verving die werd vermoord door de drugskartels. Deze moord bracht grote beroering in het land (en in de rest van de wereld). Hij behaalde 16%.
Grote teleurstelling voor de oligarchen in Ecuador was de magere verkiezingsuitslag van ondernemer Jan Topic die niet verder kwam dan 14,66%. Ook opmerkelijk is de teleurstellende 3,95% van Yaku Pérez, een controversiële inheemse leider die vaak wordt bekritiseerd vanwege zijn pro-Amerikaanse opvattingen.
Op 15 oktober e.k. zullen we zien of Luisa Gonzàles de presidentsverkiezingen wint en terug kan aanknopen bij het progressief-linkse beleid van haar voorganger Rafael Correa.
Miel Dullaert
Bron: bewerking www. GiulioChinappi World Politics Blog
.
