Het verblijf voor bejaarde mensen in de meeste woonzorgcentra wordt duurder. De dagprijs stijgt met 8% door de inflatie vnl. door de stijging van energie- en personeelskosten. Dat maakt de gemiddelde maandelijkse factuur 150 euro hoger. Onze vaders en moeders, ooms en tantes, die een leven lang werkten en belastingen betaalden, hun kinderen opvoedden, hebben ook te doen met een globaal “beschavingsverval”, een gevoel van “declinisme” of globale achteruitgang van de sociale welvaartsstaat.
Het zou verkeerd zijn de forse prijsstijgingen alleen af te wentelen op de gestegen inflatie van de jongste maanden. Toen de inflatie onbeduidend was, waren er reeds prijsstijgingen. Globaal betaalde een bejaarde in een ouderenvoorziening in 2009 gemiddeld 1.250 euro per maand (supplementen niet inbegrepen). Vorig jaar in 2021 was dit gestegen tot 1850 euro of een stijging met 600 euro of 48%. Als de trend zo doorgaat zal de gemiddelde kostprijs in 2022 de kaap van 2000 euro per maand overschrijden. In de verschillende privaat geëxploiteerde centra worden de tariefstijgingen toegepast (Vlaanderen telt 80.000 bewoners in rusthuizen). Zoals in het privébedrijf Korian met 13.000 ouderen in 120 rust- en verzorgingstehuizen, de grootste van het land. Of bij de groep Orpea, goed voor 80 centra en zo’n 5.000 bewoners komt er ook zo’n 8% bij. Bij de openbare rusthuizen ligt de toestand iets anders. Hier heerst meer terughoudendheid. Er zullen daar ook zeker voorzieningen zijn die de index volgen, maar dat gebeurt niet massaal. Volgens Nathalie Debast van de Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) “worden openbare rusthuizen ook geconfronteerd met mensen die het moeilijk hebben de maandelijkse prijs nog met hun pensioen betaald te krijgen. Dat probleem komt dan terecht bij het OCMW. En dat speelt wellicht mee”. Lezersrubrieken staan bol van getuigenissen en verontwaardiging over deze prijsstijgingen, maar ook over de gang van zaken in onze rusthuizen éér deze 8% sprong eraan kwam! Lezer Dirk Pepermans in de rubriek “Onze lezers” (Het Laatste Nieuws 13 april jl.) beschrijft treffend de toestand over zijn 88-jarige moeder Maria die nu drie jaar geleden werd opgenomen in een verzorgingstehuis. Ze heeft een pensioen van 1.335 euro. De zoon en dochters van Maria betalen voor haar verblijf maandelijks 2.400 euro, dokterskosten, haarverzorging niet inbegrepen. De dagprijs steeg recent met 80 euro en zal dus nog eens opslaan met ca 150 euro (foto Het Laatste Nieuws 12 april jl.)
. Er is niet alleen het financiële plaatje. De personeelsbezetting is ondermaats, zegt hij. ’s Avonds en in het weekend is de bezetting minimaal. “Mijn moeder gaat nooit naar bad. Ik twijfel of ze wekelijks onder de douche gaat. Haar piepkleine kamer wordt één keer per week gepoetst. Activiteiten zijn er niet. Mijn moeder is licht dementerend en zit hele dagen in een rolstoel met doorzitwonden tot gevolg. Bij ieder bezoek zegt mama ‘ik wil dood’. Zo zijn er nog vele getuigenissen”. We herinneren ons nog de schitterende reportage van de VRT-Pano (2017). Twee jonge journalistieke wolven Lina Nasser en Kevin Calluy gingen- undercover – anderhalve maand in 7 verschillende commerciële rusthuizen werken. Ze zagen vele weken de gang van zaken vanop de eerste rij. Wat zij schetsten in de reportage zijn de letterlijk stinkende scenes waarin sommige ouderen terecht komen, de ondermaatse voeding, bijvoeding die als extra supplement wordt aangerekend, enz… En niet te vergeten, hun eenzaamheid, wat uitmondt in een doodsverlangen. Na de uitzending kwam er protest uit de private groepen en de met deze sector solidaire politici in de VRT-bestuursorganen. (Nadien werd tot vandaag, naar ons weten, van betrokken journalisten niks meer vernomen in dit dossier).
De ‘commerce’ degenereert de ouderenzorg
De forse prijsstijgingen die nu met de inflatie explosie nog een extra boost krijgen, zijn het gevolg van een aardverschuiving die de recente decennia door de opeenvolgende Vlaamse regeringen werd doorgeduwd. Privatisering en dus commercialisering werd in ‘slow motion’ opgediend met vnl. katholieke ministers op dit departement. De intrede van de private groepen waaronder grote organisaties uit de christelijke zuil, wordt gefaciliteerd door de decennialange onder investeringen en tegelijk besparingen van de Vlaamse overheid. In 2009 werden er slechts 11% van de plaatsen in de rust- en verzorgingssector ingenomen door commerciële groepen. In 2021 waren er dat bijna drie keer zoveel: 28. Het Zorgbedrijf in Antwerpen wordt de recente trofee als het van rechts afhangt. Gelukkig verzetten vakbonden, de groene partij, samen met de linkse PvdA in Antwerpen en het Vlaams parlement zich fel tegen die operatie. Sociaaldemocraten zijn niet afkerig van wat kapitalisme in de zorgsector.
Dat betekent de opmars van een totaal ander model van ‘ouderenzorg’ in Vlaanderen. De ouderen staan niet meer centraal maar de winsten van de aandeelhouders van de commerciële groepen. Daarenboven werken commerciële zorgcentra ook met overheidstoelagen. Op die manier organiseert de politiek een stroom gemeenschapsgelden naar private groepen. De ouderen
zijn gedegradeerd, vernederd, tot een simpele kostenpost die zo laag mogelijk moet worden gehouden. De bejaarde mens wordt ontmenselijkt in vele instellingen. Dat betekent, zoals bleek uit de reportage van de VRT-Pano, onder meer veel confituur boterhammen, prefab maaltijden en desserten, veel gehakt, weinig of oppervlakkige verzorging, te kleine personeelsbezetting. De dagprijs van de commerciële woonzorgcentra is gevoelig hoger dan deze van de openbare instellingen. Studies wijzen uit dat er in de commerciële centra minder zorgpersoneel is dan in de openbare zorgcentra en de vzw’s. Per 100 inwoners zitten commerciële centra op 33 personeelsleden, tegenover 39 in de vzw’s en 43 in de openbare woonzorgcentra. Het is dan ook niet verwonderlijk dat private woonzorgcentra vaak een rode lijn overschrijden en soms geschorst, soms gesloten worden omdat ze de normen niet respecteren. Zo werd recent bekend dat twee Vlaamse woonzorgcentra dreigen geschorst te worden. Het gaat om het woonzorgcentrum Rusterloo in Beernem en Avondvrede in Linkebeek. Het Vlaams overheidsagentschap Zorg en Gezondheid wil deze twee centra schorsen. Deze schorsing is vaak het gevolg van ernstige tekorten of het uitblijven van verbeteringen na een aanmaning. Bij Avondvrede (58 woongelegenheden) kan de 24-urenpermanentie nog altijd niet gegarandeerd worden en waren er nog altijd te weinig verpleegkundigen en hoofdverpleegkundigen. In beide centra waren er tekorten in de zorgdossiers, onder meer qua medicatie. Bij Rusterloo stelde de laatste inspectie ook vast dat de leefruimten niet proper waren. Vandaag staan er 14 Vlaamse woonzorgcentra onder verhoogd toezicht. Het kleinschalige Huize Sion uit Leuven dreigt z’n vergunning definitief te verliezen.
Commerciële rusthuizen in een web van belastingparadijzen
Met de privatisering van de woon- en verzorgingscentra hangt er permanent onzekerheid over hun bestaan. Private-, commerciële centra komen soms existentieel in moeilijkheden. Vaak door wanbeleid van de aandeelhouders en hun managers. We herinneren ons vijf jaar geleden, in 2017, de moeilijkheden bij één van de grootste jongens in de commerciële rusthuissector, Senior Assist, de uitbater van 34 centra met 2.000 personeelsleden in Vlaanderen en ‘bedient’ 3.000 oudere mensen voor thuisverzorging. Dit bedrijf beheert ook rusthuizen in Chili, Turkije, Nederland. Het bedrijf Senior Assist was in handen van de heren Frank Bamelis en Bert Vanderschrick. Ze kwamen om één of andere duistere reden in financieel stormweer en klopten aan bij de banken. De banken wisten dat de heren tentakels hadden in belastingparadijzen en aarzelden. In mei 2017 titelde de zakenkrant De Tijd: “Offshore route bedreigt rusthuisreus Senior assist. Achter de façade van Senior Assist, schuilt een web van vennootschappen en dubieuze offshore constructies in belastingparadijzen.
De recente tariefverhogingen als gevolg van de inflatie door vnl. hoge energie- en personeelskosten in private rust- en verzorgingstehuizen, is de zoveelste wonde in de ouderenzorg. De ouderen worden ontmenselijkt, ze worden herleid tot een betaalautomaat voor de winsten van de aandeelhouders. De politieke klasse laat hen aan hun lot over en drijft al decennia onze ouderenzorg in de klauwen van commerciële groepen. Er zou een begin van een oplossing kunnen komen als de regering een maximumfactuur invoert voor de residenten, de BTW op energie van verzorgingstehuizen ook verlaagt en controle en afroming van de winsten boven een bepaald niveau voorziet. Er moet een cultuuromslag komen. Het in ere herstellen van de oudere mens die een leven heeft voltooid van werken, sparen, kinderen opvoeden en belastingen betalen. Het is een cynisch einde van dat leven als oudere mensen managers in dure maatpakken met hun geld op de loop zien gaan richting belastingparadijzen.
