Journalisten zijn geen sprookjesvertellers

In het vermaarde Duitse magazine Der Spiegel liep jarenlang een sprookjesverteller rond. Hij maakte schitterend geschreven reportages. Tot een collega één en ander verdacht vond. Hij controleerde de mooie verhalen van de ‘sterreporter’. Vele van die bijdragen waren vals. Deze oplichter blijft echter een uitzondering. Het grote deel van het journalistiek corps speelt een sleutelrol in het eerlijk informeren van de bevolking, soms met grote risico’s voor hun leven.

Der Spiegel staat bekend om zijn Deutsche Gründlichkeit wanneer het gaat om het controleren van namen, feiten, situaties van de bijdragen die in het weekblad verschijnen.  Toch is de betrokken “ster” reporter Claas Relotius jarenlang door de mazen van het net kunnen glippen. Zijn verhalen waren vlot geschreven, ze lazen als een sprookje. Het tempo waarin hij sensationele verhalen uit de hoed toverde, over verre afgelegen plaatsen in de wereld, deed zijn collega’s paf staan. Toch vroegen ze zich af hoe het mogelijk was hoe hij concrete mensen zo snel te pakken had gekregen?  Hij deed alsof  hij er met zijn neus bovenop zat. De Duitse sterjournalist schreef niet alleen voor Der Spiegel, maar ook voor gezaghebbende kranten zoals de Süddeutsche Zeitung Magazin, Die Welt, de Frankfurter Allgemeine.

Oplichter aan het werk

De mooischrijverij van de jongeman verblindde,  zodanig dat hij journalisten prijzen in de wacht sleepte. Verschillende jaren werd hij tot journalist van Duitsland verkozen. In 2014 werd hij zelfs in de VSA door CNN tot Journalist van het Jaar uitgeroepen. Hij schreef  55 eigen teksten in het weekblad. Toch bleef het niet duren. C. Relotius schreef ook verhalen samen met andere redacteuren. Zo ook één over de Amerikaans- Mexicaanse grens in Arizona. Coauteur was Juan Moreno. Hij vermoedde onregelmatigheden in de feiten en de verhaallijn van zijn ‘collega’ Relotius. Hij begon de klok te luiden. De collega’s hechtten geen geloof aan zijn beweringen over de ‘sterreporter’. Ten einde raad reisde J. Moreno zelf naar Arizona. Daar ging hij navraag doen over de contacten die zijn collega Relotius  zou gehad hebben. Maar die bleken niet te bestaan. Ook hadden ze daar van de Duitse  reporter nog nooit gehoord.  Hij won zelfs een prijs in Duitsland met een verhaal over twee Syrische oorlogswezen die naar Turkije waren gevlucht. Het ene meisje Alin  is nooit gevonden en volgens hoofdredacteur Ullrich Fichtner bestaat het misschien niet, althans niemand heeft het meisje ooit gezien. Dhr. Relotius schreef vaak verhalen over gewone lui in veraf gelegen regio’s. Wellicht omdat die moeilijk te controleren waren op hun waarheidsgehalte?  Daarenboven hebben lezers en Der Spiegel aangifte gedaan bij de politie omdat Dhr. C. Relotius lezers benaderde om geld te geven aan weeskinderen in Turkije en zou blijken dat hij het opgehaalde geld zelf in zijn zakken deed verdwijnen. Inmiddels heeft Dhr. C. Relotius schuld bekend en al zijn onderscheidingen terug gegeven en is zijn bureau leeggemaakt bij Der Spiegel.

Mainstream verhalen

Er zullen weinige redacties zijn zoals bij Der Spiegel waar een speciale dienst bestaat van 60 voltijdse personeelsleden die personen en feiten controleren. De vraag: hoe is te verklaren dat Dhr. C.  Relotius jarenlang in een gezaghebbend weekblad als De Spiegel kon schitteren? Er zijn mogelijk twee redenen. Eén. Fungeerde hij niet als  rol model van de jonge, dynamische, blitse sterreporter die mede de uitstraling van het weekblad een extra boost gaf? Met schitterende verhalen die prijzen in de wacht sleepten  en voor zijn collega’s een  bedwelmend effect had? Twee. Hij schreef zich volledig in, in het overheersende ideologisch  narratief van de mainstream media inzake Syrië, russofobie, de achterban van president Trump waarover hij leugenachtig schreef als zouden kinderen racistische uitspraken doen in “Trump land”. Het waren allemaal schitterende verhalen die de mainstream verhalen van de elite bevestigde in haar ideologisch narratief en de eindredactie in slaap wiegde. Sommigen zullen hierin de bevestiging zien van het bestaan van fake news. Maar de ontelbare snippers  van fake news is geen nieuw fenomeen. In vorige eeuw was fake news ook niet weg te slaan. Zeker in crisismomenten is de waarheid altijd het grootste slachtoffer, zoals voor en tijdens de wereldoorlogen, tijdens de Koude Oorlog , bij grote sociale onrust, schandalen, belangrijke faillissementen,  gewapende conflicten. Als het regime in conflict komt met de belangen van volk inzake bijv. belastingfraude, milieu, inkomens, sociale ongelijkheid, oorlogen,…wordt een bitse strijd geleverd om de waarheid. Je zou boeken kunnen vullen met voorbeelden uit de recente geschiedenis. Zeker in crisistijden zeker, wordt de waarheid zeggen revolutionair.

De meeste Journalisten zijn in meerderheid  deontologisch  gemotiveerd om zich niet verlagen tot valse verhalen. Er bestaat trouwens geen behoefte aan. Wie wat van de wereld kent, weet dat de realiteit vaak de fictie overtreft. Zonder degelijk journalistiek werk zou de bevolking amper weten wat er in de wereld speelt aan invloeden, machtsverhoudingen, criminaliteit,…Hoe dom zouden de mensen blijven zonder degelijk werk van een leger van journalisten dat de deksels van vieze potten oplicht? De journalistiek is een hoeksteen van het recht op vrije meningsuiting.

Sancties, bedreigingen

Dat het beroep van journalist verre van vrijblijvend is leren ons de vele voorbeelden. Napoleon Bonaparte zei ooit: “Eén pen is gevaarlijker dan duizend bajonetten”. Journalistieke klokkenluiders moeten sancties ondergaan via processen, valse aanklachten. Het rijtje is lang.1812-maurice de wilde We denken aan de legendarische BRT- journalist Maurice De Wilde (1924-1998), die omwille van kritische reportages (steenkoolmijnen, havens, elektriciteit) maandenlang gesanctioneerd werd met ‘binnenwerk’ op de BRT. Hij ging  taboeonderwerpen zoals de collaboratie voor en tijdens Wereldoorlog II niet uit de weg (foto).  Wie herinnert zich niet het memorabele interview van Maurice met de gevluchte Rex-leider Léon Degrelle in Spanje? Zijn reportages ademden durf, degelijkheid en grote feitenkennis.  De Duitse journalist Günter Walraff  ging niet zonder risico’s vaak undercover om “van binnen” reportages en boeken te schrijven over onderwerpen (gastarbeiders in vleesfabrieken, sensatiepers Bild,…) waar de realiteit de fictie vaak overtreft. Er zijn in Italië anti- maffiajournalisten die moeten onderduiken, of moeten leven met politiebescherming zoals Cecilia Anesi, Giulo Rubino, en de Siciliaanse journalist Paolo Borrometi, en nog een reeks anderen. We denken ook aan Julian 1809-AssangeAssange (foto) de Australische internet journalist oprichter van Wikileaks en miljoenen documenten uitbracht over de donkere zijde van de Amerikaanse buitenlandse politiek in Irak, Afghanistan. Hij wordt door de Amerikanen opgejaagd en moest vluchten naar de Ecuadoriaanse ambassade in London waar hij sinds 2012 verblijft.  We denken ook aan het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten dat in 1997 werd opgericht met 220 deelnemende journalisten in 80 landen. In ons land nemen journalisten van de krant De Tijd, het weekblad Knack en de kwartaaluitgave over mondiale thema’s, MO, eraan deel en langs Franstalige kant Le Soir. Het Consortium bracht honderdduizenden documenten uit van bedragen van individuen en organisaties die geld verbergen in belastingparadijzen. Het Consortium publiceerde een reeks rapporten over het witwassen van geld, over de structuur van criminele netwerken,  rekeningen en namen in belastingparadijzen (Paradise Papers, Panama Papers, Swiss Leaks).  Er is in ons land de Antwerpse journalistieke site  Apache die heel wat journalistiek onderzoekwerk levert  en onthullende dossiers  naar boven bracht. We denken aan Antwerpse vastgoeddossiers, de vermenging van politiek en vastgoed promotoren. Apache kreeg een proces, maar werd in het gelijk gesteld door de rechter en moest geen schadevergoeding betalen.

Vermoord

Veel tragischer is dat journalisten voor het recht op informatie en de vrije meningsuiting vermoord worden. De meest  wrede  moord was de raid van een handvol criminele islam- jihadisten op de redactie van het satirische weekblad Charlie-Hebo in Parijs in 2015. Het deed denken aan Afghanistan, Irak, Syrië,…De daders waren de Franse gebroeders Chérif Kouachi en Saïd Kouachi van Algerijnse afkomst en geboren in Parijs. Enkele dagen geleden werd bekend dat het brein achter de moordende raid Peter Chérif, alias Abu Hamza, werd aangehouden in Djibouti en uitgeleverd werd aan Frankrijk. ‘Abus Hamza’ was een goede vriend van de broers Kuch. De bloedige tol van de slachtpartij op Charlie-Hebdo was hoog: 12 journalisten en ondersteunend personeel werden vermoord.  Het gaat om (cfr. Wikipedia) om Frédéric Boisseau (onderhoudsmedewerker), Franck Brinsolaro (politieagent en lijfwacht van de redactie),  Cubu (Jean Cabut, cartoonist), Elsa Cayat (columniste), Charb (Stéphane Charbonnier (hoofdredacteur en cartoonist), Philipphe Honoré (cartoonist), Bernard Maris (econoom, redacteur), Ahmed Merabet (politieman), Moustapha Ourrad (corrector), Michel Renaud (columnist), Tignous (Bernard Verlhac, cartoonist), Georges Wolinski (cartoonist). Er waren ook zwaargewonden bij de journalisten en andere aanwezigen na de schietpartij. Ondermeer Simon Fieschi (webmaster), Philipppe Lançon (journalist), Laurent Sourisseau (cartoonist) en onbekende politiemensen. Na de slachtpartij volgden grote massabetogingen in Frankrijk waaraan miljoenen mensen deelnamen.

Wie in Oost-Europa ernstige criminaliteit op het spoor is, of politiek in de weg begint te lopen door reportages en onthullingen die bijv. de vermenging van politiek en de georganiseerde misdaad blootlegt mag vrezen voor zijn leven en wordt vaak vermoord.  Op 25 februari 2018 werd in Slowakije de onderzoeksjournalist Jan Kuciak (27) 1812-Jan-Kuciak-Slowakijevermoord samen met zijn vriendin Martina Kusnirova, in hun huis.  J. Kuciak concentreerde zich op fraude met EU-landbouwsubsidies en belastingfraude. Kort voor zijn dood kwam hij op het spoor van Italiaanse maffia- praktijken in het Oosten van het land en mogelijke bindingen met zakenlui en de politieke klasse en ambtenaren van Slowakije. J. Kuciak werd bedreigd door een Slowaakse zakenman. Na de moord volgden grote betogingen in het land (foto). Premier Robert Fico, werd als gevolg van de ontstane beroering verplicht ontslag te nemen, alsook andere ministers en politiefunctionarissen. Op 16 oktober 2017 werd de Maltese onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galizia (53) (foto) 1711-Malta-GALIZIAvermoord door een aanslag met een semtex bom die onder haar auto was geplaatst. De Maltese journaliste berichtte in haar blog, in bijdragen voor de pers over corrupte politici, offshoreconstructies in de Panamapapers en de banden tussen de Italiaanse maffia en de gokindustrie die in Malta stevig is ingeplant met hoofdkwartieren en advocatenkantoren en van daaruit uitzwermt naar het Europese vasteland.

Reporters zonder Grenzen

In het jaarrapport van de mondiale organisatie “Reporters zonder Grenzen” (opgericht 1985) wordt aangetoond dat de persvrijheid steeds meer onder druk komt te staan. In 2018 telde men 80 vermoorde journalisten wat 15% meer is dan in 2017. Vooral gebieden en landen met gewelddadige confrontaties en burgeroorlogen zijn gevaarlijk terrein. In Afghanistan stierven in 2018 15 journalisten meer dan vorig jaar, in Syrië +11, in Mexico + 9, in Jemen + 8, in India + 6. Berichtgeving over drughandel en misdaadkartels is levensgevaarlijk; In 2018 werden 60 journalisten van de pers of media ontvoerd, een nieuw record. 24 journalisten zijn nog altijd in handen van IS-strijders in Syrië. Wereldwijd zijn er 348 journalisten gevangen genomen. De meesten daarvan in China, Egypte, Turkije, Iran, Saoedi-Arabië. Dit laatste land is betrokken tot op de hoogste politieke niveaus bij de moord op de Saoedische journalist Jamal Khashoggi in het consulaat van Saoedie Arabië in Istanbul.

 

 

 

  • Over mij

    • Miel Dullaert
      °1948 Enkele stipmomenten… Kind en tiener Ik ben geboren in Merksem. Ik behoor tot wat men noemt, de babyboomgeneratie of de eerste
      Meer lezen...
  • Citaat

    In een tijd van universeel bedrog is
    het vertellen van de waarheid een revolutionaire daad
    (George Orwell, Brits schrijver, 1903-1950)

  • Edward ELGAR, NIMROD

  • Tag cloud

  • Deel onze pagina op:

    © Copyright 2024 ‐ Miel Dullaert ‐ Alle rechten voorbehouden

    Disclaimer | Privacybeleid

    Webdesign by Eye