Het wordt duidelijk dat het Westen niet meer in staat is de wereld alleen te regeren. Gewezen kolonies en slachtoffers van het imperialistisch optreden in het verleden, organiseren zich onder meer in BRICS (kaart) om niet verder afhankelijk te zijn van het Westen. Vooral, ze zijn er ook economisch sterk genoeg voor geworden. Hun BBP, samen, is gelijk aan of iets hoger dan dat van het Westen. Ze spreken namens 45% van de wereldbevolking. BRICS is het begin van het einde van de unipolaire wereld van het Westen en het begin van een multipolaire wereld.
BRICS is nog een jonge samenwerking van grote landen. BRICS is een acroniem: Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. De eerste formele top van BRIC begon in 2009 in het Russische Jekaterinburg, zonder Zuid-Afrika. Namen deel aan die top: de Braziliaanse president toen en nu Luiz Inacio da Silva, de Russische president Dmitry Medvedev, Manmohan Singh (foto)
premier van India en Hu Jintao, president van China.
BRIC werd BRICS toen in 2010 Zuid-Afrika als lid officieel aanvaard werd door de stichtende landen. BRICS wordt beschouwd als de belangrijkste politiek-economische rivaal van het G-7 blok van oude kapitalistische landen (VS, Canada, Japan, Italië, Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk). BRICS heeft concurrerende initiatieven genomen tegenover de technocratische structuren van de VS en het Westen (IMF, Wereldbank,…). Zo richtte de BRICS een eigen ontwikkelingsbank op, een betalingssysteem, gezamenlijke statistische publicaties en een fonds voor reserve munteenheden.
Sancties, economische oorlog
Sinds 2009 pleiten de BRICS-landen voor een de-dollarisatie van de wereldhandel. Het wegnemen van de dominantie van de Amerikaanse dollar is één van de prioritaire objectieven. Vooral China en Rusland spelen hierin een voortrekkersrol rol wat op razernij van Washington en zijn Europese vazallen kan rekenen.
De wereldwijde dominantie van de US-dollar verklaart waarom dit land ook wereldwijd een economische oorlog kon voeren via zogenaamde “sancties”. Denk aan de sancties waarvan Cuba al zestig jaar lang het slachtoffer is. Einde vorige, begin deze eeuw, werd een tandje bij gestoken met economische oorlogsvoering tegen “onwillige” landen zoals Iran, Libië, Irak, Venezuela, Wit-Rusland en recent Rusland en China.
De kern van het conflict tussen Washington-Londen-Brussel en Moskou-Peking is economisch-financieel, de rol van de staat daarin. En het niet aanvaarden dat Washington, Londen en Brussel de Westerse dominantie willen verderzetten in een unipolaire wereld. Waarin de dollar als wereldwijde handelsmunt gebruikt wordt als sanctiewapen.
Het gemak waarmee de Amerikanen de dollar als sanctie knuppel gebruiken tegen landen stuit op steeds meer tegenstand van de BRICS-landen. Rusland, India en China hebben het nodige gewicht politiek, militair en economisch om daartegen in verzet te gaan. Maar ook middelgrote landen sluiten er zich bij aan, zoals Brazilië, Argentinië, Iran, …
Einde gouden eeuw van de dollar?(foto)
Agathe Demarais directeur van het Britse ‘Economuist Intelligence Unit (EUI), de studiedienst van het prestigieus tijdschrift The Economist schreef over de VS-sancties een boek “Backfire”. Sancties zijn allang Amerika’s favoriete wapen geweest zegt ze. De reactie van de regering-Biden op de speciale operatie van Rusland in Oekraïne is veelzeggend: ze legde onmiddellijk economische strafmaatregelen op aan Moskou en riep wereldwijd alle landen op hetzelfde te doen. Sancties zijn bij de Amerikanen populair: ze vullende de ruimte tussen lege diplomatieke verklaringen en moorddadige militaire interventies. Volgens mevr. A. Demarais zou de gouden eeuw van de Amerikaanse sancties vlug kunnen eindigen.
Naar soevereiniteit met nationale valuta’s
Agathe Demarais vernoemt drie gebeurtenissen die deze behoefte sterk hebben aangescherpt. Ze verwijst naar 2012, jaar waarin de VS Iran hebben losgekoppeld van het wereldwijde financieel berichtensysteem Swift (gevestigd in Ukkel) dat alle internationale betalingen afhandelt onder controle van de Amerikanen. Rivalen vroegen zich meteen af of na Iran zij de volgende zouden worden. In 2014 straften de westerse landen Rusland na de toetreding van de Krim tot Rusland, wat Moskou ertoe aanzette van economische autonomie zijn prioriteit te maken. Ten derde ontketende Washington in 2017 een handelsoorlog tegen Peking, die de hightech sector snel trof. Door de export van hun kennis op het gebied van halfgeleiders naar China te beperken hebben de Verenigde Staten alle tegenstanders laten weten dat hun toegang tot sleutelsectoren van de VS-technologie beperkt is.
Dat alles droeg ertoe bij dat er georganiseerd verzet kwam van de machtigste landen georganiseerd in de BRICS. Steeds meer landen sluiten overeenkomsten af voor nationale valutawissels.
De auteur wijst erop dat China actief is begonnen met het gebruik van dubbele uitwisselingen die de Amerikaanse dollar bij betalingen omzeilen. Peking tekende met meer dan 60 landen waaronder landen als Argentinië, Pakistan, Rusland, Zuid-Korea, Zuid-Afrika, Turkije en de V. Arabische Emiraten voor 500 miljard US-dollar. Het doel van China is duidelijk: bedrijven toestaan de Amerikaanse financiële kanalen te omzeilen wanneer Peking dat wil. In 2020 betaalde China voor het eerst meer dan de helft van zijn handel met Rusland in andere valuta dan de Amerikaanse dollar.
Het moet geen verrassing zijn dat Rusland en China betaalkanalen ontwikkelen met yuan en roebel. Andere landen volgen het voorbeeld van China waaronder India. Toen dit land in 2019 het Russische S-400 luchtafweersysteem kocht ondanks verzet van de Amerikanen en dreiging met sancties. Maar New Delhi en Moskou hebben al in de Sovjettijd de bestaande valutaswapovereenkomst nieuw leven ingeblazen. India kocht Russische raketten met behulp van roepies en roebels.
Swift geswitcht
Een andere manier om zich te wapenen tegens westerse sancties is de ontwikkeling van een eigen betalingssysteem, los van Swift. Swift is een, onder Amerikaanse controle, werkend systeem (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) met hoofdzetel in België (Terhulpen). Het levert diensten aan 11.000 financiële instellingen uit 200 landen. Het systeem is het grootste in de wereld. De totale loskoppeling werd maar één keer gebruikt: Iran. Tegen Rusland werden sterk beperkende maatregelen genomen. Om de dreiging van Swift te vermijden besloten China en Rusland een eigen betalingssysteem op poten te zetten.
Het Russische alternatief voor Swift is SPFS (in het Engels: System for Transfer of Financial Messages). Het Chinese alternatief is bekend als CBIPS of het “Cross-Border Interbank Payment System”. Ze kunnen nog niet concurreren met Swift. Maar het bestaan ervan is een overwinning voor Moskou en Peking. Volgens Agathe Demarais is het toch al belangrijk voor China en Rusland: zowat 1.300 banken en meer dan 100 landen maken ervan gebruik.
Een derde instrument om de Amerikaanse sancties te counteren is het gebruik van digitale valuta. China loopt hierin voorop. Bijna 300 miljoen Chinezen gebruiken de digitale yuan. Deze digitale valuta zijn niet geprivatiseerd maar worden uitgegeven door de Centrale Bank van China en worden opgeslagen in de smartphones van Chinese burgers. Deze digitale yuan beschermt China tegen sancties.
Goudkoorts
Bij wat A. Demarais zegt, kan worden aan toegevoegd dat de goudvoorraad in het bezit van een land eveneens belangrijk is. En vooral de plaats waar het goud wordt bewaard. Iedereen stelt vast dat Rusland bijv. in grote mate immuun is voor de economische oorlog van het Westen tegen Rusland. Rusland neemt daarvoor een batterij aan maatregelen van economische en financiële aard. Experten zijn het erover eens dat om zich te verdedigen tegen de economische oorlog van het Westen een goud- en deviezenreserve essentieel is en bewaard wordt in eigen land.
Rusland anticipeerde op verscherpte sancties door dollars en Amerikaanse staatsobligaties af te stoten. De vrijgekomen kapitalen werden geïnvesteerd in de aankoop van goud. Vandaag zijn de Russische goudreserves de vierde grootste ter wereld. Ze zijn opgeslagen op het grondgebied van Rusland.
De goudreserves van westerse landen zoals deze van België zijn vnl. opgeslagen in het Verenigd Koninkrijk en de VS. Landen die een zelfstandige koers proberen te varen zoals bijvoorbeeld Venezuela kennen nu de prijs van de goudkoorts van de Amerikanen en Britten. Onder het regime van de westers gebonden oligarchie in de vorige eeuw werd het grootste deel van de Venezolaanse goudvoorraad opgeslagen in Londen. Nu de verkozen opvolger van wijlen president Hugo Chàvez, president Nicolas Maduro (foto)
en zijn progressieve regering het goud wensten aan te spreken voor sociale ontwikkelingsnoden, werd het geconfisqueerd door Londen en niet vrijgegeven. Dat is een fundamentele aanval op de soevereiniteit van een staat en herinnert landen van BRICS aan de koloniale en imperialistische praktijken van het Westen.
De BRICS-ontwikkelingsbank
In het verlengde van het voorgaande voor minder afhankelijkheid van het Westen, heeft de New Development Bank (NDB) van de BRICS-landen (+Egypte, Bangladesh, de VAE) besloten leningen aan te bieden in de lokale valuta van de lidstaten. Zoals bevestigd wordt door Dilma Rousseff, de nieuwe chef van de NDB (maart jl.) en gewezen linkse president van Brazilië (2011-2016): “de verschuiving naar lokale valuta een stap in de richting van de de-dollarisering. Als gevolg hiervan zal al liefst 30% van het totale geleende bedrag niet in dollar zitten”.
In januari 2023 verklaarde de Zuid-Afrikaanse minister van Buitenlandse Zaken Naledi Pandor
dat: “de BRICS-groep een eerlijker geldsysteem zal ontwikkelen om de dominantie van de dollar te verzwakken. De systemen die momenteel van kracht zijn, hebben de neiging om zeer rijke landen te bevoordelen en zijn vaak een echte uitdaging voor onze landen. Zuid-Afrika moet betalingen in dollars doen, wat veel duurder is in termen van onze verschillende valuta.” Er zijn nog heel wat landen uit het Zuiden kandidaat voor lidmaatschap van de BRICS-landen. Het zal onder meer hierover gaan in augustus e.k. in Zuid-Afrika, Johannesburg, waar de 15e BRICS-top zal worden georganiseerd.
Een diplomaat zei ooit: “een vijand zijn van de Amerikanen is erg, maar een vriend zijn is fataal”. De BRICS-landen willen noch hun vijand noch hun vriend zijn. De BRICS-landen willen een onafhankelijke koers varen. Reden waarom ze ook eensgezind weigerden sancties toe te passen tegen Rusland naar aanleiding van de Oekraïne oorlog. We kunnen zeggen dat we voor een tweede dekolonisatiegolf staan. Ze zal net als de eerste niet van een leien dakje lopen. Wel staan de BRICS-landen in een betere uitgangspositie: economisch, politiek, militair, de beschikbaarheid van hooggeschoolde kaders.
Vraag: welke rol speelt Europa? Europa voert, tot zijn schade en schande de agenda uit van Washington. Het lijkt soms harakiri. Bij de BRICS-landen heerst daarover binnenskamers misprijzen. Staat Europa, inclusief bepaalde strekkingen bij links en de progressieven, aan de verkeerde kant van de geschiedenis van de grote wereld waarvan de BRICS-landen de emanatie zijn?
