De beschikbaarheid van vaccins is één hindernissenkoers. We zijn afhankelijk van Angelsaksische multinationals en het is begrijpelijk dat ze aan het eigen volk eerst denken in de VS en in het Verenigd Koninkrijk. Sommige EU-landen zoeken dan elders hun heil: nationale staten nemen hun lot in handen en doorbreken de Atlantische voogdij en kijken oostwaarts, waar ook slimme mensen goede vaccins maken.
Europa maakt geen al te beste beurt in de pandemie zowel op het vlak van oversterften, het mobiliseren van vaccins en de vaccinatiestrategie. Verwonderlijk is dit niet zoals ook de Wereldgezondheidsorganisatie in een eerste evaluatie van één jaar pandemie beschrijft. Het is bewezen dat “de markt” niet in staat is gebleken de crisis aan te pakken. Het was de overheid die in de bres sprong, maar ze bevindt zich in verval, na decennia uitgekleed te zijn door neoliberale recepten, vnl. in de gezondheidssector. Er was onvoldoende opgeleid personeel in de Woon- en Verzorgingscentra. Er waren dramatische taferelen die niemand ooit voor mogelijk hield in het “rijke” Vlaanderen (bij uitbreiding Europa): lijken van oude mensjes die dagenlang in de kamers bleven liggen, oudjes die vervuild in bed lagen zonder aangekleed te worden, toiletbezoek of wasbeurt. Verpleegsters en bejaardenhelpsters die niet wisten waar eerst lopen door te weinig handen aan het bed, herculesarbeid met te lage verloning. De zelfgenoegzame liberale elite, op de door hen aangerichte puinhoop van de welvaartsstaten, viel door de mand. We vergeten het neoliberale geloof niet dat veertig jaar lang traag maar gestaag binnen sijpelde in alle maatschappelijke levenssferen. Zoals Margaret Thatcher ooit zei “de samenleving bestaat niet, alleen individuen”. De ik-ik-ik-ers, de “meningen brakers”, sommigen ervan roepen hel en verdoemenis uit over de virologen die bekwaam de waarheid vertellen. De overheden worden overspoeld met gezeur en geklaag. De mainstreammedia doen er gretig aan mee voor hun kijkcijfers obsessie. Terwijl mensen die echt redenen hebben te klagen, vaak in stilte lijden en nauwelijks aan bod komen. Iedereen die geen kronkel in zijn hersenpan heeft weet dat vaccinatie dè oplossing is. Maar in onze “ontwikkelde” samenlevingen van multinationals en horige politici is vaccineren een hobbelig pad, met onnodige verliezen aan mensenlevens.
Europa zoekt zijn weg
Met de levering van de vaccins en de vaccinatiecampagne loopt het niet al te best in dit deel van de wereld. Al wat de klok slaat is Angelsaksisch: het Brits-Zweedse AstraZenica, het Amerikaanse Moderna, Pfizer-Biontech en Johnson & Johnson. Wat de NAVO is op militair vlak, zijn de Amerikaanse farmafirma’s in de gezondheidszorg: Europa als afzetmarkt en te hoge geneesmiddelen uitgaven voor de sociale zekerheidssystemen. De Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz hekelde de geheime aankoop contracten met de farmareuzen. De dure advocaten van de Europese Commissie geraakten niet verder dan “inspanningsverbintenissen” in de overeenkomsten. Als er dan toch eentje uitlekte kregen we bladzijden tekst waarvan het grootste deel verdwenen was achter zwarte balken. Met AstraZeneca vaccin loopt het de spuigaten uit. Het bedrijf pestte het bloed van onder de nagels met zijn wispelturigheid en gebroken engagementen. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maakte hier een zeldzaam vuistje en verbood de export van AstraZeneca vaccins die in Europa geproduceerd zijn, zolang het bedrijf zijn beloften in Europa niet nakomt.
Europese farmabedrijven met een vaccin zijn vandaag in geen velden of wegen te bespeuren of alleen als onderdeel van een Amerikaanse farmagigant zoals het Vlaamse Janssen Pharmaceutica. We moeten dan ook niet verwonderd zijn dat Angelsaksische landen en hun farmareuzen eerst aan het eigen volk denken. Maar of Janssen Pharmaceutica als onderdeel van de groep Johnson & Johnson veel positieve effecten zal hebben op de regelmaat en het aantal leveringen in Vlaanderen is zeer twijfelachtig. Volgens de statistieken (9 maart jl.) kreeg Europa tot nog toe 56,8 miljoen vaccin dosissen: 41,1 miljoen werden toegediend. Omgerekend kregen slechts 9,2 Europeanen op honderd al een prik. In de VS zijn het er 27 op honderd, in het Verenigd Koninkrijk 35. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen orakelt dat er binnen de drie maanden 70 procent van de volwassen Europeanen gevaccineerd zullen zijn. Maar het is meer een intentie dan geplande zekerheid, denken we. De vice voorzitter van de Europese Commissie de Nederlandse sociaaldemocraat Frans Timmermans erkent dat er fouten zijn gemaakt bij de bestelling van de vaccins. Zowel bij de nationale staten als de Commissie. De bekentenis komt er nadat de vaccinatiecampagne slechts met horten stoten vooruitgaat en er daardoor mensenlevens verloren gaan en het uitzicht op een normaler leven steeds verder vooruitgeschoven wordt. Zes vnl. kleinere lidstaten van de EU klagen aan dat de verdeelsleutel op basis van de bevolkingsomvang niet wordt nageleefd. Oostenrijk en Denemarken menen dat het te traag gaat. Slovakije, Polen, Hongarije en Tsjechië en Servië kijken niet alleen naar de Angelsaksische vaccinbedrijven, maar ook naar Russische en Chinese hulp.
De blik oostwaarts
Rond de Russische en Chinese vaccins hangt geopolitieke spanning in de lucht. Amerikaanse farma firma’s zijn om commerciële redenen vijandig. En Washington is als de dood dat zijn vijanden Rusland en China via hun vaccin diplomatieke punten scoren in “soft power” en daardoor het Koude Oorlogsvirus van Washington deels neutraliseren. Amerikaanse ambassades zijn overal ‘naarstig’ aan het werk om via lobbywerk landen ervan af te houden het Russische Spoetnik V-vaccin of Chinese vaccins aan te kopen. Bij extreemrechtse of conservatieve regimes hebben de Amerikanen een welwillend oor. In Brazilië gingen Amerikaanse functionarissen met succes op pad om de extreemrechtse president Jair Bolsonaro ervan te weerhouden van de Russische “bad guys” Spoetnik V aan te kopen. In Oost-Europa waar extreemrechts en conservatieven aan de macht zijn, wordt de aanschaf van het Russische Spoetnik V-vaccin geweigerd uit Russofobe hysterie. In West-Europa ligt het anders (zie verder).
De focus om de aanschaf van Spoetnik V door Europese landen mogelijks te vertragen ligt bij het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Het is een met wetenschappers uitgeruste bureaucratie met hoofdzetel in Amsterdam. Het is een perfect orgaan om een erkenning van Spoetnik V en Chinese vaccins te rekken en zich weg te steken achter allerlei regels en regeltjes. De voorzitster van het EMA, mevr. Christa Wirthumer-Hocke deed alvast een duit in het zakje (dat Washington zoet in de oren moet geklonken hebben) toen ze verklaarde dat het Russische Spoetnik V-vaccin niet via een bestaande nationale noodprocedure (bevoegdheid nationale staten) mag goedgekeurd worden. Want dit is als “Russische roulette spelen”. Ze vergeet dat iedereen weet dat het superieure wetenschappelijk tijdschrift The Lancet Spoetnik V veilig en betrouwbaar verklaard heeft. Spoetnik V wordt tot nu toe in 51 landen geprikt voor een totaal van 1,5 miljard mensen. Moskou protesteerde terecht op deze arrogante uitspraak. Ursula von der Leyen, de Duitse Commissievoorzitter, een notoir Atlantiste, liet zich ook leiden door wantrouwen en arrogantie, zij het niet zo uitgesproken, toen ze reageerde op het Russisch vaccin in De Tijd (9 maart jl.): “Spoetnik V en andere vaccins moeten ook een erkenning krijgen en bereid zijn hun boeken open te leggen, alle gegevens te verstrekken en inspecties toe te laten op hun sites.” Op zich correct, maar het kleurt anders als je dit doet vanuit een zeker übermensch gevoel en met het ostentatief negeren van wat enkele dagen ervoor in The Lancet over Spoetnik V gezegd wordt. Angela Merkel 
(foto) verwelkomde zonder voorbehoud het Russisch vaccin als bruikbaar voor Europa als het goedgekeurd wordt door het EMA (wellicht laat de kanselier zich als wetenschapster meer leiden door wat het tijdschrift The Lancet dan door russofobe drijverijen). Ook Italië is immuun voor het anti-Russische lobbywerk en deed al beroep op Russische hulp in het begin van de pandemie. Volle vrachtvliegtuigen uit Rusland brachten mensen en materieel over onder de slogan “from Russia with love”. Ook Cuba stuurde een brigade hulpverleners naar Italië. Vandaag heeft Italië niet langer gewacht op de trage bureaucratische werking van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) en vangt mogelijke vertragingsmaneuvers van het EMA op. Italië sloot, als eerste EU-land, enkele weken geleden, een akkoord met de Russen voor de lokale productie van het Spoetnik V-vaccin. Het gaat om een contract tussen het Zwitsers farmabedrijf Adienne (met productiesite nabij Milaan) en het “Russian Sovereign Fund” (RSF) dat de ontwikkeling van de Russische vaccins (drietal) begeleidt. De Russen zeggen dat ze klaar zijn om vanaf juni 2021 vijftig miljoen vaccins aan de Europeanen te leveren. Kort na de mededeling vanuit Italië, deelde Kirill Dmitriev directeur van het Russian Fund (RSF) mee dat er ook overeenkomsten zijn met Europese bedrijven in Spanje, Frankrijk, Duitsland. Servië doet dan weer beroep op Chinese vaccins alsook Hongarije.
Marine Le Pen, van het rechtse Rassemblement National en ook presidentskandidaat in 2022 verklaarde op haar facebook: “Nu er geen twijfel meer bestaat over de effectiviteit van Spoetnik V, kan het een versterking zijn in de strijd tegen de pandemie. Laten we op goede voet werken met Rusland en laat de vijandige anti-Russische ideologie ons vermogen om onze landgenoten te vaccineren niet verpesten”. Jean Luc Mélenchon,
(foto) de linkse kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2022 voor “La France Insoumise”, werd uitgenodigd door radio France Inter om over de vaccinatiecampagne zijn commentaar te geven. “Er staan mensenlevens op het spel. Gezien het tekort aan vaccins in Europa, moet we los van ideologie en geopolitieke overwegingen, ons bevoorraden overal waar we kunnen. Ook in Rusland, in China en in Cuba. Spoetnik V is al sinds oktober 2020 beschikbaar en door het prestigieuze wetenschappelijk tijdschrift The Lancet beschouwd als 90% betrouwbaar.” Op de vraag van de radiojournaliste of Parijs moet wachten op Brussel stelde hij: “Als ik president van de Republiek was, zou ik zonder de goedkeuring van Brussel af te wachten, mij richten tot de Chinese- en Cubaanse vaccins. En tot de Russen zou ik zeggen: kunnen we in Frankrijk Spoetnik V samen produceren? De Russen hebben aan Macron voorgesteld om gemeenschappelijk op te treden. De Franse autoriteiten weigerden. Er zijn vijf beschikbare Cubaanse vaccins. Hoelang gaat Macron wachten voor hij ze wil aanschaffen?”
Sommige Europese staten nemen terug hun verantwoordelijkheid. Ze bestellen “Angelsaksische vaccins”, maar kijken ook oostwaarts. Een goedaardig gevolg van de pandemie is dat de geopolitiek van het imperiale Washington, op dit terrein dan toch, wordt doorbroken voor een multilaterale Europese aanpak van de vaccinproductie en -bestellingen.
