In Vlaanderen zingt iedereen over Vlaanderen als het land van de kmo’s en de zelfstandigen. Maar Vlaanderen telt ook multinationale ondernemingen. Wat opvalt is, dat de Vlaamse politieke klasse aan de macht al jaren een voorliefde heeft om de multinationale ondernemingen te pamperen en de kleine en middelgrote ondernemingen een tweederangs behandeling te geven.
Je moet niet lang zoeken om recent een aantal stuitende voorbeelden te vinden waarin het politiek beleid vrije ruimte geeft aan de multinationals ten koste van kleine en middelgrote ondernemingen. Enkele jaren geleden, in 2015, voerde de Vlaamse regering een stroomtaks in, de zogenaamde ‘Turteltaks’ voor het afbetalen van de schuld van de groene stroomcertificaten. Het leidde in de KMO wereld tot grote ergernis. De toenmalige Unizo-topman Karel van Eetvelt vroeg zich af waarom 50 kmo’s die samen 4000 mensen te werk stellen een veel hogere heffing betalen dan één groot bedrijf met dezelfde tewerkstelling. Als we kijken naar de energiekosten, zegt hij, dan verbruiken grote industriële bedrijven zowat 35% van het totale verbruik, en betalen ze tussen 2 à 3% heffingen. KMO’s zijn verantwoordelijk voor 41% van het verbruik en betalen 45% van de heffingen. In de financiële sector is er het verzet van de relatief kleine spaarbank Argenta tegen de door de regering ingevoerde bankentaks, na de bankencrisis van 2008. De taks moet dienen om de spaartegoeden tot 100.000 euro te waarborgen. De bankentaks wordt vnl. berekend op basis van de veilige spaartegoeden en laat de voornaamste winstgevende activiteiten van de grootbanken, namelijk speculatieve operaties, buiten schot die de spaargelden bedreigen. De kleinere spaarbanken voelen zich door de regering Ch. Michel geviseerd. Argenta is dan ook naar het Grondwettelijk Hof gestapt.
Wanpraktijken supermarkten
De wanpraktijken van multinationale supermarkten kwamen recent nog eens onder de schijnwerpers. Jarenlang zijn de boeren, fruit- en groenten kwekers de speelbal van de multinationale supermarkten (foto intro). Het optreden van supermarkt multinationals tegenover deze zelfstandigen doet denken aan gangsterorganisaties. Afpersingen en oplichting zijn schering en inslag: zoals late betalingen voor beperkt houdbare voedingwaren, laattijdige annulering van bestellingen, eenzijdige of retroactieve wijzigingen van contracten en de verplichting van producenten om ook te betalen voor de vernietiging of verwerking van overschotten, zoals appelen of peren. Te vaak staat de boer, de fruit- en groenten kweker met de rug tegen de muur en durft niet reageren omwille van de brutale macht van de heren van de supermarkten en gebrek aan goed georganiseerde syndicale tegenmacht. Dus, niet alleen de werknemers in bijv. Carrefour, of Lidl zijn slachtoffers van het management, maar ook de kleine ondernemers. Zij het dat de werknemers en hun vakbonden wat luidruchtiger kunnen aan de bel trekken via stakingen en acties, terwijl de leveranciers in stilte lijden.
Grete Remen: “Winzucht van economische giganten temperen”
Recent heeft er toch één Vlaamse KMO’er haar kop boven het Vlaamse maaiveld uitgestoken: Grete Remen (foto) . Ze behoort als Vlaams volksvertegenwoordiger tot de partij, N-VA, waarvan de voorzitter zegt: “het Voka is mijn baas”, de managersorganisatie van het multinationaal kapitaal. Grete Remen (51) is juriste en al jaren bedrijfsleider van het Limburgse familiebedrijf Damhert Nutricion en stelt zo’n 140 werknemers te werk. Naar aanleiding van de sluiting van Ford Genk in 2012, was de commentaar van de Limburgse bedrijfsleider pittig: “De kaarten worden gespeeld op een hoger niveau, in hoge torens van de multinationals. Zij denken mondiaal, beschouwen landen louter als “markten”, ze spreken oorlogstaal. En de politiek kijkt lijdzaam toe en biedt zelfs steun, onder het motto van de “vrije handel van goederen en diensten”. KMO’s moeten elke dag opboksen tegen de “nieuwe wereldeconomie”. KMO’s zijn als de arbeiders in de eerste uren van de industriële revolutie: uitgebuit en behandeld als object”.
Volgens G.Remen zien de multinationals de Vlaamse ondernemers als hun speelbal. Oneerlijke handelspraktijken zijn alleen een halt toe te roepen met wetgeving. Het is volgens haar de politiek die een eind moet maken aan wurgcontracten, aan dubieuze praktijken zoals statutengerommel en regelloos exploiteren. Ze valt de praktijken van de nieuwe multinationals aan die zich bedienen van digitale platformen. Zo weigert Airbnb elke samenwerking met de overheid. Wat minister van Toerisme, Ben Weyts, -terecht -heeft doen besluiten gerechtelijke stappen te zetten tegen Airbenb. G. Remen: “De zelfstandige fietskoeriers van Deliveroo, de schijnzelfstandige Uber-chauffeurs en de Amazonslaven zijn voorbeelden van de misselijk makende maatschappijvisie van digitale platformen en multinationals. Onder het juk van “consumentencomfort” verbergen ze hun waren drijfveer: hebzucht. Niet de efficiëntste, maar de grootste vis wint: “the survival of the cheapest”. Onze Vlaamse ondernemers worden uit de markt gedwongen of gekocht”. Remen pleit voor een Vlaamse consumentenmarkt die waar mogelijk bediend wordt door lokale spelers. Lokale spelers kennen hun eigen afzetmarkt als hun broekzak en de consument wordt geholpen door een vertrouwd gezicht. “Het voordeel met een thuismatch is niet van toepassing door de rechtstreekse greep van de multinationale managers op de consument. Het is tijd om hun invloed zwaar in te perken. We moeten inzetten op onze eigen ondernemers, die we lokaal controleren. Volgens G. Remen reguleert de lokale wetgeving de consumentenmarkt. Lokale spelers die zich hieraan houden zijn a priori in het nadeel ten aanzien van multinationals zoals Amazon en consorten die met de regelgeving een loopje kunnen nemen. Onze afzetmarkt teruggeven aan natuurlijke personen en lokale kmo’s zal de winzucht van agressieve giganten temperen.
Politieke klasse aan de verkeerde kant?
Het tragische is dat vele kleine ondernemers in stilte lijden door de grote bullebakken, en organisatorisch weinig voorstellen tegen de multinationals. Er is natuurlijk de onverschilligheid van de politieke klasse in Vlaanderen-België. Vele KMO- bedrijfsleiders denken vaak ideologisch hetzelfde als hun afpersers, en staan veraf van sociaal verantwoord ondernemen. We denken aan een Vlaamse ondernemer zoals Dhr. Fernand Huts van Katoennatie. Deze ondernemer heeft met welbehagen het manna opgepikt dat hem door de Vlaamse politieke klasse werd aangeboden met de groene stroomcertificaten. Hij zegt dat vele jongeren niet willen ondernemen deels door de schuld van de eisen van de moderne jonge vrouw. En zegt dat hij het nieuw Antwerps N-VA boegbeeld Mevr. Annick De Ridder, die een tijdje bij hem werkte, “cadeau” (!) heeft gedaan aan Bart De Wever”.
KMO bedrijfsleiders hebben nauwelijks een organisatie die als hun vakbond kan optreden. Je hebt niet veel aan een klaagzang van de Unie van Zelfstandige Ondernemers (Unizo) of bijv. de Boerenbond die zelf een grote speler is geworden in de agrarische sector. Veel KMO bedrijfsleiders steunen politieke partijen die niet hun belangen, maar deze van het grootkapitaal verdedigen zoals boven blijkt uit de enkele voorbeelden. En dan denken we niet alleen aan rechtse, liberale partijen zoals de VLD en de N-VA, maar ook aan de zwakke opstelling van christendemocratische of sociaaldemocratische partijen die een lang parcours afgelegd hebben van steun aan multinationals (foto) met allerlei subsidies, tegemoetkomingen. Vaak eindigend met een koude douche, als ze elders hun tenten opslaan.
Zowel in vermelde recente voorbeelden van de energietaks (Turteltaks),van de bankentaks en van de supermarkten en het pleidooi van Vlaams volksvertegenwoordiger G. Remen staat de politieke klasse langs de verkeerde kant of laat ze in een liberaal laisser-faire alles over aan de macht van de sterkste in de jungle. Vandaag staat de Vlaamse politieke elite erbij en kijkt ernaar hoe schitterende Vlaamse bedrijven, zoals het het Vlaamse biotechbedrijf Ablynx verkocht wordt aan een multinational. Een ander kroonjuweel Asco Industries verdween ook in buitenlandse handen. Asco Ind. is een internationale kampioen in de luchtvaartindustrie en produceert gespecialiseerde onderdelen voor grote vliegtuigbouwers zoals Boeing, Airbus, Dassault en Bombardier. Als de politiek dan toch iets onderneemt, is het een dubbelzinnig verhaal. Zoals de Europese Commissie die een richtlijn heeft opgesteld om de positie van de kmo’s, boeren, fruit- en groentekwekers te versterken tegenover de multinationals, zegt ze. Maar, het blijft bij een richtlijn, dat wil zeggen dat de staten een bepaalde vrijheid hebben bij de omzetting ervan. Het laat de lobbygroepen en de hen welwillende politieke klasse in elk land ruimte om te zorgen dat er niet veel of niks verandert. Terwijl een verordening veel ingrijpender zou geweest zijn : ze is bindend en onmiddellijk van toepassing.
Nieuw protectionisme
Volgens gegevens van het UNIZO (Unie van Zelfstandige Ondernemers) staan de KMO’s (<250 werknemers) in België in voor 70% van de tewerkstelling, 62,6% van de toegevoegde waarde en gaat het om ca 2 miljoen arbeidsplaatsen. Buitenlandse multinationals nemen in België een minoritaire positie in, in de totale tewerkstelling in vergelijking met de KMO’s, overheids- en parastatale jobs en de privé jobs (los van de buitenlandse multinationale bedrijven). Vandaag beweegt Vlaanderen zich op het omgekeerde pad, op het ritme van de multinationals. Niet voor niks was de Vlaamse-minister president Geert Bourgeois (N-VA), samen met koning Filip, begin dit jaar in het Zwitserse Davos, de hoogmis van het grote internationale kapitaal van banken en multinationals. Vandaag is vrijhandel, flexibiliteit, sociale afbraak, economische sancties en zelfs oorlogen voor het veroveren van afzetmarkten het protectionisme op maat van de multinationals en grootbanken. Nieuw protectionisme betekent geen autarkie, maar een beleid van maximum lokale productie en handel tussen gevarieerde lokale economieën, en een minimum aan lange afstandshandel. Vlaanderen is daarvoor goed geplaatst: het is in West-Europa centraal gelegen tussen grote economieën, heeft voldoende kennis, kunde, en kapitaal. Vlaams Volksvertegenwoordiger G. Remen zei terecht: “het wordt tijd de macht van de multinationals drastisch in te perken”.
