Dicteren de multinationals de wet in de vaccinatiestrategie van Europa en de wereld? Hebben de overheden nog wel macht in het gezondheidsbeleid na dertig jaar neoliberaal beleid? Wordt in het businessmodel van de farma industrie ook het principe toegepast van het “socialiseren van de kosten, en privatiseren van de winsten”? Vanuit het Europees parlement werd alvast een petitie gestart “Right to Cure” waarin n.a.v. de Covid-19 (foto Rode Kruis) vaccinatie gesteld wordt om er een publiek goed van te maken voor iedereen, gratis.
Het is vandaag verrassend vast te stellen, in een nooit geziene gezondheidscrisis, dat de overheden, de politieke elites zo afhankelijk zijn van de goodwill van de multinationale farma bedrijven om uit deze pandemie te geraken. Er zijn nochtans genoeg redenen om de vaccins in publieke handen te geven, met inspraak van betrokken gezondheidsorganisaties van artsen en verpleging, patiëntenorganisaties. Er zijn genoeg redenen om de vaccins in openbare handen te geven. Op het moment dat de staat de vaccins aankoopt betaalt de belastingbetaler al drie of vier keer. Het is dankzij overheidsgeld dat het vaccin er kwam. De technologie van de multinationals is in grote mate ontwikkeld in universiteiten. Pfizer ontving 546 miljoen aan subsidies van Europa en Duitsland (Biontech een Duits bedrijf werkt samen met het Amerikaanse Pfizer). AstraZeneca/Oxford kreeg bijna 2 miljard dollar van de Amerikaanse en Britse overheid en van internationale instellingen. Elk financieel risico ligt bij de gemeenschap, de staat: de EU kocht al in maart vaccins die nog moesten ontwikkeld en getest worden. Als ze er niet kwamen was het geld verloren. Farmabedrijven kregen een blanco cheque: ze hebben geen enkele verplichting om hun contracten of onderzoeksresultaten te delen, en bepalen zelf de prijs. Pfizer denkt aan deze pandemie 30 miljard dollar te verdienen. Een miniem deel van de opbrengst zal naar ontwikkeling van andere geneesmiddelen gaan. Tussen 1999 en 2017 kregen aandeelhouders van elf grote farmabedrijven 90 procent van de winst (De Morgen, 28 januari jl.)
Right to Cure
De initiatiefnemers in het Europese parlement van “Right to Cure” stellen dat overheidsfondsen hebben betaald voor wetenschappelijk onderzoek, de ontwikkeling van vaccins en de productie ervan tegen covid-19. Bovendien voorzien ook in Europa contracten tussen overheid en multinationals dat de overheid, dus de belastingbetaler, de financiële kosten moeten dragen indien er na de vaccinatie gebreken aan het licht komen van het vaccin. Behalve het contract met AstraZeneca-Oxford dat met een gecensureerde tekst werd bekend gemaakt, heeft geen enkele firma of de Commissie de details van contracten gepubliceerd. Het is zonneklaar dat met deze pandemie het fundamenteel probleem aan de oppervlakte komt van het huidige farmaceutisch businessmodel. Farma bedrijven investeren enkel in onderzoek en productie als vaccins en medicijnen geld opbrengen. Niet in geneesmiddelen die nodig zijn voor de gezondheid. Zo is de covid-19 pandemie niet uit de lucht komen vallen. Al na de uitbraken van Sars en Mes, verwant aan Covid-19, in 2003 en 2012, gingen de alarmbellen af. In 2016 waren wetenschappers dicht bij een vaccin. Maar de investeringen stopten na in de eerste testfase. Ook in 2017 bood de Europese Commissie geld aan voor verder onderzoek. Geen enkel farmaceutisch bedrijf hapte toe omdat ze niet zeker waren dat er een nieuwe uitbraak zou zijn. In de petitie “Right tot Cure” vragen de ondertekenaars dat vaccinatie een openbare dienst is, gratis voor de mensen en voor iedereen, mondiaal. Immers zonder algehele mondiale inenting zal een vaccinatie in één of ander land weinig efficiënt zijn. Nu is het al zo dat het gros van de vaccinaties zijn opgekocht door de rijke noordelijke landen.
In een interview met Le Journal de Dimanche (14 februari jl.) riep de Franse president Emmanuel Macron op tot een multilaterale aanpak van de vaccinatiestrategie. Hij benadrukte de noodzaak samen te werken met de wetenschappers van Rusland en China rond die vaccins (resp. Sputnik V en Sinovac). Zodra die vaccins uit die landen goedgekeurd zijn door het Europees Geneesmiddelenbureau kunnen ze ook in Europa gebruikt worden (hetzelfde denkt de Duitse kanselier Angela Merkel
) (foto). Macron benadrukt dat ook de armere laden in de wereld toegang moeten hebben tot de vaccins. “Zonder een collectieve internationale actie, nemen we het risico dat het virus ons ontsnapt”, zegde de Franse president.
Pfizer in Zuid-Amerika
In sommige Latijns-Amerikaanse landen veroorzaken bekendgemaakte clausules in contracten tussen de staat en Pfizer grote woede en verontwaardiging. Op de infosite “Amerika 21” gaat om twee voorbeelden: Argentinië en Uruguay. Op die site zegt de centrumrechtse president van Uruguay, Luis Lacalle Pou, dat hij een contract heeft ondertekend met Pfizer om 2 miljoen vaccindoses te leveren. Maar, om de levering te ontvangen moesten bepaalde vertrouwelijke, lees geheime clausules worden ondertekend. Officiële bronnen van het land wijzen erop dat deze geheime clausules bepalen dat Uruguay moet afzien van schadeclaims als er mogelijke bijwerkingen zijn en langdurige schade door het vaccin. Op 3 februari jl. kondigde de regering aan dat iedere burger die zich wil laten inenten een toestemmingsverklaring moet tekenen, vergelijkbaar met een chirurgische ingreep. Sindsdien wordt er gespeculeerd dat de regering én Pfizer zichzelf hierdoor uit de wind zetten als burgers bepaalde schadeclaims willen indienen.
Het Amerikaanse bedrijf gaat op vergelijkbare wijze te werk in Argentinië. Onderhandelingen over een levering van Pfizer-vaccins zijn daar voorlopig mislukt. De Argentijnse minister van Volksgezondheid Gines Gonzalez gaf commentaar op de eisen van Pfizer en zei dat het bedrijf de waardigheid van het land schendt. Pfizer eiste dat het contract boven de nationale wetten zou komen te staan en controverses voor internationale arbitrage zou brengen. Bovendien moest Argentinië een wet aannemen inzake betalingsgaranties die met onvervreemdbare activa van het land moeten gewaarborgd worden. Deze omvatten oliebronnen, visrechten, gletsjers. De gletsjers bevatten enorme hoeveelheden zoetwater dat vandaag voorwerp is van verhandeling en speculatie op de beurs, de New York Stock Exchange. De centrumlinkse president van Argentinië, Alberto Fernandez
(foto), had aanvankelijk een delicaat compromis bereikt. Op het laatste moment verwierp het bedrijf Pfizer een claim voor het betalen van schadevergoeding in het geval vaccinatiemateriaal zou beschadigd zijn. Het contract werd dus niet getekend. Argentinië heeft niet al zijn eieren in dezelfde mand gelegd. Het heeft samen met een reeks andere landen een contract afgesloten met het Russische Sputnik V. (onder meer Bolivia, Brazilië, Egypte, Hongarije, Mexico, Nepal, Paraguay, India zal 100 miljoen Sputnik V doses lokaal produceren). Rusland zal tegen eind deze maand voor Argentinië 19,4 miljoen vaccins leveren en er zijn nog eens 5 miljoen vaccins voorzien. De president Alberto Fernandez en de minister van Volksgezondheid hebben zich laten vaccineren met het Sputnik V vaccin. ( bron: The Bureau of Investigate Journalism, Ojo Publico, Russia Today)
