Vandaag leven we in een collectivistische maatschappij, maar dan op zijn kop. De politieke elites hebben ervoor gezorgd dat aandeelhouders van bedrijven met miljarden belastinggeld, kortingen, subsidies gepamperd worden. De voetbal business is in hetzelfde bedje ziek. Voetbal is een speeltje voor miljardairs, voor rijke parvenu’s met dank aan de politieke elite. Leven we in een collectivistische maatschappij, maar dan in dienst van enkelen?(foto wikipedia)
De Belgische staat wordt gepluimd door de voetbalindustrie. Indien voetbalclubs gewone bedrijven en de voetballers gewone werknemers zijn, in het seizoen 2019-2020, dan zouden ze 199 miljoen euro extra moeten betalen: 105,6 miljoen euro aan sociale zekerheidsbijdragen en 93,8 miljoen euro aan belastingen. Vooral de zogenaamde G6 in het Belgische voetbal, Anderlecht, Club Brugge, Standard Luik, AA Gent, Racing Genk en Antwerp zijn in volgorde van belang.
De overheid afgeperst (*)
De afgelopen tien jaar kreeg de Jupiler Pro League, de eerste klasse in het voetbal, 1,2 miljard euro cadeau in de vorm van kortingen op de belastingen en de sociale zekerheid. Er groeit stilaan een politieke consensus dat het zo niet verder kan.
De sociaaldemocraat, Joris Vandenbroucke (Vooruit) diende een wetsvoorstel in om alle voordelen volledig af te schaffen. In een reactie op de cijfers zegt J. Vandenbroucke: “De cijfers tonen dat we dit systeem niet meer kunnen verdedigen. De hoge fiscale kost is één zaak. Maar het gaat ook om het principe. We kunnen toch niet verdedigen dat een verpleegster meer aan de sociale zekerheid bijdraagt dan de miljonairs van het voetbal?” het is inderdaad zo dat bijvoorbeeld Simon Mignolet, doelman van Club Brugge, de topverdiener is in ons voetbal met een jaarloon van 3,4 miljoen euro, slechts 3.763 euro sociale bijdragen betaalt en Club Brugge 7.198 euro. Het scherp contrast met de gemiddelde verpleegkundige spreekt boekdelen. Met een bruto jaarloon van 35.842 euro betaalt een verpleegkundige 13,07 procent of 4.685 euro, bijna duizend euro meer dan Mignolet. Het ziekenhuis waar de verpleegkundige werkt moet daar bovenop ook nog eens 8.960 euro doorstorten aan de sociale zekerheid. Dimitri Thijskens besluit: “Een leuk detail: de belastingbetaler is zo de grootste sponsor van het Belgisch voetbal en draagt zelfs dubbel zoveel bij als het tv-contract waard is. Deze regeling geldt ook voor de andere sporten. Maar, meer dan 90% van deze belastingvoordelen vloeit naar het voetbal”. De regering bij monde van minister van Financiën, Vincent Van Peteghem (CD&V), zegt openlijk dat de fiscale en parafiscale maatregelen van het Belgisch voetbal “diepgaand moeten hervormd worden. We hebben geen nood aan kleine aanpassingen in de marge. Het moeten diepgaande hervormingen zijn. Het is niet de taak van de staat om zulke hoge lonen fiscaal te ondersteunen”. De minister bleef vaag over hoe de hervorming er moet uitzien. Hij beloofde wel een wetsvoorstel op tafel te willen leggen.
Voorstel super league (**)
In België hebben we te doen met vnl. een Vlaams familiaal kapitalisme (bijv. Geysens -Antwerp, Verhaeghe- Brugge, Coucke- Anderlecht) in het voetbal. Het zijn dwergen in vergelijking met het miljardairsgeld van de mondiale plutocratie of “big business” (zie verder). Maar ze hebben dezelfde geeuwhonger naar winsten. De wetten van het kapitalisme neigen steeds naar monopolie vorming in plaats van de geroemde “vrije concurrentie”. Grote topclubs en zelfs kleinere in Vlaanderen zijn vandaag al in handen van miljardairs uit olierijke landen, en sommige clubs worden gecontroleerd door grote kapitalistische fondsen. Om meer winsten en een groter marktbereik kondigden enkele weken geleden twaalf topclubs aan een nieuwe Europese “super league” te willen organiseren. Minder grote en kleine clubs zouden weg gewalst worden. Het ging om zes grote clubs uit de Engelse Premier League (Liverpool, Manchester City, Manchester United, en de Londense clubs: Arsenal, Chelsea, Tottenham). Plus de drie grote uit Spanje (Barcelona, Real Madrid en Atlético Madrid) plus drie ploegen uit de hoogste afdeling AC Milan, Inter Milan en Juventus). De Franse topploeg Paris Saint-Germain weigerde aan te sluiten en de Duitse clubs ook. Bij de Duitse clubs is het structureel onmogelijk dat miljardairs een club overnemen.
In een bijdrage op de site van Linkse Socialistische Partij (LSP) schreef de Engelsman Matt Waine een interessante bijdrage over het voorstel van de Europese super league.
“Dit afschuwelijke initiatief is de antithese van het voetbal en zelfs van het ‘heilige’ kapitalistische principe van de ‘vrije concurrentie’. De superliga is bedoeld om de rest van de competities en de teams te verdringen. Het volkse spel wordt nu gedomineerd door ‘koningen’, het is te zeggen door Saoedische prinsen, louche oligarchen en megalomane aasgierkapitalisten. Zuivere hebzucht is de drijfveer. “Alles wat heilig is, wordt ontwijd”, schreef Karl Marx vele jaren geleden. Het onverzadigbare verlangen van het kapitalisme om alles te commercialiseren en overal steeds meer winst uit te persen voor een slinkend aantal superrijke elites”. Bij het voorstel is de Amerikaanse Wall Street bank J.P. Morgan betrokken.
Volgens Matt Waine is het voorstel niet nieuw. De Engelse Premier League in 1992 is het omslagpunt met torenhoge toegangsprijzen voor het volk, VIP-boxen in stadions, merchandising. In 1998 waren er reeds plannen voor een Europese supercompetitie. Het voorstel van de super league is een illustratie van het falen van het moderne voetbal. Miljarden dollars en/of euro’s van een plutocraat zorgen voor een pact met de duivel. Achter de foto van een lachende sjeik of Amerikaanse miljardair, die het shirt van de club vasthoudt, schuilt de niet-sportieve boodschap: “Maak winst voor mij, anders…” Als er geen prijzen gepakt worden dreigen al gauw zware financiële problemen en zelf de ineenstorting.
De Covid-pandemie heeft dat spookbeeld op de voorgrond gebracht. Alle grote clubs hebben gevaarlijk veel schulden en weinig geldreserves. Het is merkwaardig dat clubs met miljarden inkomsten bij tegenslag geen geldreserves hebben. Covid legt ook een andere fundamentele leugen van het kapitalisme bloot. De overal in media, pers en onderwijs gepredikte dogma’s dat de “vrije markt concurrentie creëert, die innovatie en creativiteit zou stimuleren” leidt tot monopolies. Het voorstel van de super league loopt parallel met de quasi monopolie positie van Amazon en Apple. Het voorstel is vooral Atlantisch geïnspireerd met de monsterbank J.P. Morgan als spin het web. Hun doel is onder Amerikaanse-Europese vlag de voetbalmarkt te veroveren in de VS, China, en in het Midden-Oosten. De Europese superleague, met de professioneelste clubs, sommige beursgenoteerd en met sterspelers, zouden in de ogen van plutocraten van het voetbal en de super league een commercieel wereldcircus worden. Minder grote en kleine clubs zouden de vernieling of marginalisatie opgedrongen worden. Jos Vaessen (77), (foto), industrieel en erevoorzitter van de Limburgse eerste klasse voetbalploeg RC Genk,
is niet te spreken over het initiatief van de super league met de twaalf rijkste clubs van Europa. In een vraaggesprek (Het Laatste Nieuws, 24 april jl.) zegt dhr. Vaessen: “Die twaalf clubs zijn mismanaged. Daar is geen ander woord voor. Clubs die elk jaar 200, 300 miljoen euro verlies maken (slaat op tafel) jaar na jaar, na jaar dat is mismanagement. Alle Italiaanse clubs hadden financiële putten zo diep als een mijnschacht. Die hadden allang failliet moeten zijn. Zij willen met de super league hun wanbeheer oplossen. Laat mij u een verhaal vertellen over Florentino Pérez, de voorzitter van Real Madrid. In 2002 speelden we in de Champions League tegen Real Madrid. Ze kwamen quasi dagelijks in het nieuws omdat ze financieel aan de grond zaten. We zijn in Madrid met veel honneurs en luxe ontvangen. Tijdens het diner sprak ik Pérez aan over die problematiek. Die lachte dat gewoon weg hé. Pérez zei “De stad lost dat op hé. We verkopen ons jeugdcomplex voor veel geld aan de stad en elders kunnen we een goedkoop nieuw bouwen. De overheid zorgt voor ons”. Dat kan toch niet. Daar word ik ziek van. Het verschil met Bayern München is immens. Voor die ploeg ga ik op de banken juichen. Die zijn al jaren winstgevend. 100, 200 miljoen winst per jaar. En dat is de beste ploeg van de wereld. Hoe doen die dat? Simpel: goed beleid. Wat gebeurt er dan bij die andere clubs? Verdwijnt het in verkeerde zakken?”
In Duitsland worden clubs democratischer geleid, waardoor het Duits voetbal meer immuun is voor overname door de grote geldwolven. Clubs zijn een soort coöperatieve eigendom van de fans (rijke, minder rijke) met inbreng van hun geld, loyauteit en toegangsgelden elke week. In Duitsland geldt voor het betaald voetbal de 50+1 regel waarbij de traditiefans een meerderheidsbelang in de club hebben. (foto Panini, Bayern München)
Verzet
Het voetbal kan miljoenen supporters mobiliseren voor matchen. Ze vormen een enorme macht als ze collectief in verzet gaan. Dat is wat gebeurde tegen het voorstel van de super league. De Facebook-pagina’s van de clubs werden overspoeld met boze supporters die dreigen de ploeg die ze vaak van in hun kindertijd volgen, niet langer te steunen. Matt Waine citeert een fan op Twitter: “Totdat mensen begrijpen dat we onder kapitalisme geen leuke dingen kunnen hebben, zal dit blijven gebeuren. We zullen dingen blijven verliezen waar we om geven en gepassioneerd over zijn, en dit voor de winst van iemand anders”. Waar het om gaat is dat het voetbalspel wordt verhandeld door aasgier-kapitalisten, grote bedrijven en banken. Net als het spel zelf worden wij gereduceerd tot toeschouwers van wie verwacht wordt dat we opgeblazen toegangsprijzen blijven betalen om de zakken van de rijke elite te vullen. Dankzij het massaal verzet van de supporters, van een deel van de voetbaljournalisten, van sommige sterspelers (Kevin De Bruyne van Manchester City bijv.-) en van trainers, werd het voorstel voorlopig in de ijskast gezet. Het terug in de ijskast plaatsen van het voorstel voor een super league zou ook geopolitiek geïnspireerd zijn. Naast druk van de fans, sommige trainers en sterspelers, zou onder druk van de regeringen van Boris Johnson in Engeland en Vladimir Poetin Rusland het project gekelderd zijn.
Maar het voetbalspel is nog altijd in levensgevaar. Het moet bevrijd worden uit de klauwen van de aasgieren van het wilde kapitalisme. Het is misschien een utopie, maar het alternatief is toekijken hoe het voetbal verder verrot en uiteindelijk de doodsteek zal krijgen door groepen en heren die niks van het voetbal moeten hebben, maar alleen naar hun winstcijfers kijken. Het Duitse voetbal kan inspireren. Uiteindelijk zal de politiek de monopolie vorming in het voetbal moeten oplossen en de nodige solidariteitsmechanismen voor minder grote en kleine clubs organiseren, die een groot sociaal belang hebben.
Referenties
(*) “Belastingvoordelen voetbalclubs exploderen”, Dimitri Thijskens, De Standaard, 22 april 2021.
(**) “Neen aan de ‘Super League’, volkse sport steeds meer gekaapt door big business”, Matt Waine, site Linkse Socialistische Partij (LSP), 20 april 2021.
