De Vlaamse vredesbeweging Vrede vzw (*) gaf recent aandacht aan de Vlaamse wapenexport op basis van een aantal gegevens gepubliceerd door het Vlaams Vredesinstituut (een semi parlementaire instelling bij het Vlaams Parlement ter bevordering van vrede en geweldpreventie). De cijfers leren dat we ver af staan van de “Nooit meer oorlog” uitroep op de IJzertoren. Vlaanderen is een klein, technologisch ontwikkeld spelertje geworden in de dodelijke wapen business.(foto Vrede vzw)
De Vlaamse wapenuitvoer voor 2021 ligt merkelijk hoger in vergelijking met 2020. In 2021 vergunde Vlaanderen voor 143,5 miljoen euro. Dat is drie keer zo hoog als in 2020 toen ‘slechts’ voor 42,2 miljoen euro werd vergund. De hoge waarde voor de uitvoer vanuit Vlaanderen in 2021 is vooral te wijten aan een aantal omvangrijke vergunningen. Zo werd in 2021 één enkele vergunning uitgereikt voor de uitvoer van speciaal oefenmateriaal naar de Verenigde Staten met een waarde van 50 miljoen euro. Dat is op zich al meer dan de totale vergunde uitvoer in 2020. Daarnaast werd nog een andere grote vergunning toegekend voor de uitvoer, eveneens naar de VS, van militaire elektronica voor de waarde van 11,4 miljoen euro. Wat wordt uitgevoerd? Net zoals vorige jaren wordt vooral speciaal oefenmateriaal (meer bepaald appratuur voor het nabootsen van militaire scenario’s en simulatoren ontworpen voor het leren gebruiken van vuurwapens. Deze producten vertegenwoordigen in 2021 iets meer dan 40% (of ongeveer 62 miljoen euro) van de Vlaamse vergunde uitvoer. In 2019 vertegenwoordigde deze categorie 80% (of 93 miljoen euro). Militaire elektronica (9 miljoen euro), vuurgeleidingssystemen (5,1 miljoen euro) en onderdelen voor vliegtuigen (4,4 miljoen euro) en van voertuigen (1,6 miljoen euro) waren andere categorieën van de Vlaamse vergunde wapenuitvoer in 2021.
Eindgebruik problematisch
Vlaanderen is nauw verbonden met het Angelsaksisch militair-industrieel complex. Ongeveer de helft van de vergunde export vanuit Vlaanderen in 2021 was bestemd voor de Verenigde Staten en ongeveer 30 % voor het Verenigd Koninkrijk. Binnen de EU blijft Duitsland (12%) een belangrijke afzetmarkt voor Vlaams oorlogsmateriaal. Andere bestemmingslanden in 2021 waren Oostenrijk, Frankrijk, India, Brazilië, en Australië.
Vlaanderen is vooral een leverancier van hoogtechnologische onderdelen. Dat betekent dat dat Vlaamse producten in eerste instantie naar buitenlandse militaire bedrijven gaan om daar geïntegreerd te worden in wapensystemen die daarna geleverd worden aan de echte eindgebruikers. Het is dus een uitdaging een goed zicht te krijgen op de eindgebruikers, wat niet evident is. In 2021 werd de vergunning voor uitvoer van militaire goederen geweigerd voor de militaire industrie van Spanje die ze na verwerking zou worden uitgevoerd naar het Marokkaans leger. De vergunning werd geweigerd omdat Marokko betrokken is bij een regionaal gewapend conflict in de westelijke Sahara en daar zou kunnen gebruikt worden. In 2021 gaf de Vlaamse regering een voorlopig negatief advies voor de uitvoer van militair oefenmateriaal naar het leger van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Opvallend is wel dat de Vlaamse regering wel een positief advies gaf voor een gelijkaardige uitvoer naar Qatar, een even repressief land als de VAE dat momenteel onder vuur ligt voor mensrechtenschendingen naar aanleiding van het wereldkampioenschap voetbal. Het verschil is wellicht dat Qatar, in tegenstelling tot de VAE, sinds 2017 geen deel uitmaakt van de oorlogscoalitie onder de leiding van Saoedi-Arabië. Dit laatste land voert al sinds 2015 een oorlog in Jemen met westerse wapens
(foto Amnesty International)). Hier vielen al 350.000 doden waaronder 150.000 als direct gevolg van oorlogsgeweld.
Wapens vooral voor NAVO-bondgenoten
De vredesorganisatie Vrede vzw stelt: “In 2021 ging de grootste brok van de Vlaamse vergunde uit- en doorvoer van militaire goederen naar de Verenigde Staten. Als NAVO-partner is de VS een militaire bondgenoot van België en wordt de wapenexport naar dat land helemaal niet in vraag gesteld. De Vlaamse en federale regeringen delen uiteraard niet de mening van de vredesbeweging dat de VS een geschiedenis meedraagt van oorlogagressie, inbreuken op het internationaal recht en oorlogsrecht (cfr. Irak, Afghanistan, Libië…). Bovendien is de VS de grootste op de internationale wapenmarkt met klanten in conflictgebieden, waardoor de kans groot is dat wapens met Vlaamse onderdelen bij problematische eindgebruikers komen. Of een bestemmingsland beschouwd wordt als een politieke bondgenoot blijft echter een zeer grote rol spelen bij de goedkeuring van wapenvergunningen. Als de oorlog in Jemen een reden is om geen vergunningen te adviseren aan de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) dan zou de bewapening van dit land en van coalitiepartner Saoedi-Arabië door de Amerikanen een goede reden moeten zijn om geen militaire exportvergunningen richting Washington goed te keuren. Humanitaire criteria voor de al dan niet toekenning van vergunningen zijn alleen nuttig als de effectieve eindgebruiker gekend is. Indien niet zou een voorzichtigheidsprincipe toegepast moeten worden en de vergunning bijgevolg geweigerd.”
Vlaamse vredesgedachte: zieltogend
De IJzertoren
(foto) in Diksmuide staat al jarenlang symbool voor de gesneuvelden in de eerste wereldoorlog (1914-1918). Hij staat tegelijk symbool voor de vredesgedachte “nooit meer oorlog” (in vier talen gegrift op de toren). Hij weerspiegelde bij de oprichting de dominantie van het katholicisme in Vlaanderen met op de IJzertoren de boodschap: “Alles voor Vlaanderen – Vlaanderen voor Christus”. Wie wat ouder is herinnert zich nog duizenden aanwezigen op de jaarlijkse IJzerbedevaarten waar ook de vredesgedachte mee speelde. En in de jaren tachtig van vorige eeuw kenden we de massabetogingen in Brussel tegen de plaatsing van Amerikaanse kernraketten in België. De Vlaamse vredesbewegingen hadden in die massamobilisatie een aanzienlijk deel.
Een halve eeuw later is van de vredesgedachte nog weinig over. Ze is zieltogend, op sterven na dood. Wie in 2022 voor vrede en diplomatie pleit om wegen te vinden om bijv. het bloedig conflict in Oekraïne en Jemen te stoppen wordt in het Westen door ‘weldenkenden’ een “valse pacifist” genoemd en zelfs verdacht gemaakt. Vreedzame co-existentie is vervangen door confrontatie. Diplomatie vervangen door oorlog. Juist op het moment dat samenwerken tussen alle culturen, regimes en volkeren, meer dan ooit nodig is om de planeet en de mensheid van de ondergang te redden. Beleven we vandaag de doodsreutel van de mensheid en een leefbare planeet?
(*) Nieuw verschenen bij Vrede vzw, boek: “Oorlogskoorts” – Ludo De Brabander, Christophe Callewaert – Epo uitgeverij- oktober 2022.(foto Epo)
